Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Noto’g’ri.
Bunday qarashning ikki o’ziga xos xususiyati mavjud. Bir tomondan 
irodasi mustahkam odamlargina o’z emosiyalarini jilovlay oladidar. Ikkinchi 
tomondan, o’zbeklarning milliy mentalitetida o’z xis-tuyg’ularini (ular ijobiy 
bo’ladimi, yoki salbiy bo’ladimi, baribir) ko’z-ko’z qilish, boshqalarga ko’rsatish, 
ularni ro’kach qilish uyat hisoblanadi. Aslida konfliktda o’z xissiyotlarini yashirish 
noto’g’ri hisoblanadi. Xis-tuyg’ular turlicha bo’lishi mumkin. Ular ham ijobiy, ham 
salbiy bo’lishi mumkin. Ular mazmunining qandayligidan qat’iy nazar o’z 
xissiyotlarini, ayniqsa ular salbiy bo’lsa, yashirish, ularni ochiq namoyon etmaslik, 
ichga solish, ezilib yurish, yomon xissiyotlarning domiga tushib qolish aslida to’g’ri 
emas. Salbiy xissiyotlar inson sog’lig’ini ichdan yemiradi, ular sog’liqqa zarar 
hisoblanadi. Bunday xis-tuyg’ularning chuqurlashib ketib, kuchayishi oqibatida 
depressiv holatlar vujudga kelishi mumkin. Ular esa o’z holida insonni kasalliklarga 
duchor qilishi, yoki uni ―suisid‖ – o’z joniga qasd qilish vaziyatlarga olib kelishi 
mumkin. His-tuyg’ularni ifoda etish inson sog’lig’i uchun foydalidir. Bu yerda gap – 
xis to’ylarni jilovlash haqida emas, balki ularni qanday ifoda etish ustida ketyapti. 
Salbiy xis-tuyg’ularni ham ifoda etish darkor. Shuningdek, ijobiy xis-tuyg’ularni ham
ifoda qilish usullarini bilish darkor. Xis-tuyg’ularni ichda saqlashning me’yorlari 
mavjud. Ular, ya’ni xissiyotlar insonga zarar keltirmasligi darkor. Biroq, xis-
tuyg’ularni ifoda qilish, agar ular salbiy bo’lsa, birovlarga baqirish, ularni haqorat 
qilish, g’azab otiga minib olib, barchaga o’zni qarama-qarshi qo’yish, birovlar 
ustidan hukm o’tkazish, do’pposlash, urish, so’kinish, mazah qilish, birovlarni pastga 
urish, ular nafsoniyatiga tegish degani emas. Xis-tuyg’ularni ifodalashda ham 
muomala madaniyati zarur. Ammo shunga qaramasdan, o’z xis-tuyg’ularimizga erk 
berganimizda birovning nafsoniyatiga tegmaslik, uning xis-tuyg’ulariga hurmat bilan 
munosabatda bo’lish zaruriy talabdir. Bizni qiynab turgan salbiy emosiyalarga erk 

---

14 
berganimiz, biz uchun yaxshi holat. Ammo mana shu salbiy emosiyalarimiz birovga 
tahdid ekanligi oldini olish va emosiyalarni jilovlay bilish konfliktlar yechimidagi 
zaruriy malakadir. Ijobiy emosiyalarni mustahkamlash, salbiy emosiyalardan ozod 
bo’lish zamonaviy insonni turli ziddiyatlardan asrab qoluvchi xususiyat hisoblanadi. 
Demak, 
his-tuyg’ularni 
jilovlay bilish har qanday konflikt vaziyatni 
kuchaytirmaslikning eng oson yo’li bo’lmay, balki muomala madaniyati 
qonuniyatlarini, o’z emosiyalarini ifoda etish uslublarini bilish konflikt vaziyatni 
kuchaytirmaslikning maqbul yo’li hisoblanadi. Emosiyalarni ichga solish emas, 
ularni ifoda qilish, shuningdek ularni ifoda qilish usullarini bilish zarur. 
Shunday qilib,