Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta



Download 1,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/105
Sana31.12.2021
Hajmi1,82 Mb.
#231244
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   105
Bog'liq
pedagogika tarixi.

K.D.Ushinskiyning  didaktika  sohasidagi  qarashlari  pedagogika  tarixida 
o’zining  chuqurligi  va  o’ziga  xosligi  bilan  ajralib  turadi.  Ushinskiy  ta’limni 
bolalarning  psixologik  jihatdan  kamol  topishlarining  yosh  bosqichlarini  hisobga 
olishni  va  ular  psixologiyasining  xususiyatlarini  ye’tiborga  olib  tashkil  yetish 
kerakligini talab qildi. 
Ushinskiy  xotira  bilan  yesda  saqlab  qolish  to’g’risida  gapirib,  unutishning 
oldini  oladigan  tez-tez  takrorlash  yoli  bilan  tarbiya  oluvchilarda  o’z 
xotiralariga  ishonchni  mustahkamlash  kerak,  deb  ko’rsatdi.  U  darsda 
ko’rsatmalilik  tamoyiliga  katta  ahamiyat  berib,  psixologik  nuqtai  nazardan 
ko’rgazmali ta’limning mohiyatini yoritib berdi. 
Ushinskiy  ko’rgazmali  ta’lim  tamoyillarini  nazariy  jihatdan  ishlab    chiqishga 
va  uni  amalda  tatbiq  yetishga  doir  juda  ko’p  qimmatli  fikrlar  kiritdi.  Ushinskiy 
o’qitish  jarayonida  ko’rgazmali  ta’limga  munosib  o’rin  berdi:  u  ko’rgazmali  ta’lim 
o’quvchilarning rivojlanishini ta’min yetadigan shartlardan biridir, deb bildi. 
Ushinskiy  bolalarning  o’quv  materialini  anglab,  puxta  va  mustah-kam 
o’zlashtirishiga  ham  katta  ye’tibor  berdi.  U  bu  tamoyillarni  tushunish  va  tatbiq 
qilishda  o’zidan  ilgari  o’tgan  pedagoglarga  nisbatan  ko’pgina  yangiliklar  kiritdi. 
Masalan, o’quv materialini takrorlash to’g’risida batafsil metodika ishlab chiqdi. 
Ushinskiy ta’lim yo’nalisbida ikki yo’nalish borligini qayd yetdi. Birincbi yo’nalish 
bolalar  o’qituvchining  rahbarligida  buyum  yoki  hodisani  kuzatadilar  va  shu 
buyum  yoki  hodisa  to’g’risida  umumiy  tushuncha  hosil  qiladilar.  Ikkinchi 
yo’nalishda olingan bilimlar umumlashtiriladi va mustahkamlanadi. 
Ushinskiy  maktabning  ikki  xodimi:  murabbiy  bilan  o’qituvchi  o’rtasida  tarbiya  va 
ta’lim  (funksiyasini)  jarayonini  bo’lib  qo’yishga  norozilik  bildirdi.  U  ta’limni 


 
172 
tarbiyaning yeng muhim vositasi deb hisobladi. 
Ushinskiy  o’zining  pedagogik  tizimida  dars  hamda  ta’lim  metodi-ga  katta 
ahamiyat berdi. 
Darsda  mashg’ulotlar  turlicha  bo’lishi  raumkin:  yangi  bilim  berish, 
o’quvchilarning mashqlar bajarishi, o’tilganlarni takrorlash, o’quvchilarning 
bilimini  hisobga  olish,  o’quvchilarning  yozma  ishlarni  bajarishlari.  Har  bir  dars 
malum  maqsadga  qaratilgan,  tugallangan  bo’lishi  va  yetarli  darajada  tarbiyaviy 
xarakterga  yega  bo’lishi  lozim.  Ushinskiy  mashg’ulotlarni  almashtirib  metodlarni 
xilma-xil qilib turishni 
tavsiya qildi. 
U  bolalarda  mustaqil  ishlash  qobiliyatini  o’stirishga  ye’tibor  berib,  o’qituvchi 
maktabga  yangi  kirgan  bolalarga  darsda  mustaqil  ishlashning  to’g’ri  usullarini 
o’rgatishi  kerak,  bolalar  to  mustaqil  ishlash  malakalarini  mustahkam  o’zlashtirib 
olmaguncha, ularga uyga vazifalar berish yaramaydi, deydi. 
Ushinskiy «Rus tilini dastlabki o’qitish» (1864) sarlavhali maqolasida bir  qancha 
qimmatli metodik ko’rsatmalar bergan. Uning fikricha,  o’qitishning uchta vazifasi 
bor: 1) bolaning nutqini o’stirish; 2) bolalarni rus tilinining boyligidan ongli suratda 
foydalanishga o’rgatish 3) tilning mantiqini (grammatikasini) o’zlashtirish. 
Rossiyada o’qishga o’rgatishda tovush metodini joriy qilish va keng tarqatishda 
Ushinskiyning xizmati katta bo’ldi. 
Ushinskiy  o’qituvchilarning  roliga  yuksak  baho  berib,  «pedagogning 
o’quvchilarga ta’siri shunday tarbiyaviy kuchga yegadirki buni hyech qanday ustav va 
dastur  bilan,  o’quv  yurtini  har  qancha  qulay  tashkil  yetish  bilan  almashtirib 
bo’lmaydi»,  deb  hisoblaydi.  U  «tarbiya  ishida  murabbiyning  shaxsi  yeng  asosiy 
omildir», deb yozgan yedi. 
Ushinskiy  pedagogika  o’qituvchilari  va  o’rta  maktab  o’qituvchilari 
tayyorlaydigan  pedagogika  fakultetlari  to’g’risidagi  fikrni  olg’a  surib 
shundayyozgan  yedi:  «Bizda  medisina  fakultetlari  bor-u,  pedagogika  fakultetlari 
yo’q  yekan,  bu  shuni  ko’rsatadiki,  biz  axloqiy  va  tarbiyaviy  sog’lig’imizga 
qaraganda tanamiz sog’lig’ini ko’proq qadrlar yekanmiz». 
K.D.Ushinskiyning  o’z  vataniga,  o’z  xalqiga  xizmat  qilishni  pedagogik 
faoliyatining asosiy burchi deb hisobladi. 
U o’qituvchilar tayyorlash tizimini ishlab chiqdi. 
1895  -yili  Ushinskiyning  vafotiga  25  yil  to’lishi  munosabati  bilan  bolgan 
yig’ilishda,  uningishini  davom  yettiruvchilardan  biri,  Mbdzalevskiy  «Xuddi 
Lermontov  —  bizning  xalq  olimimiz,  Suvorov  —  bizning  xalq  lashkarboshimiz, 
Pushkin  —  bizning  xalq  shoirimiz,  Glinka  —  bizning  xalq  kompozitorimiz 
bo’lganidek,  Ushinskiy  ham  —  bizning  haqiqiy  xalq  pedagogimizdir»  deganda  haq 
yedi. 

Download 1,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   105




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish