Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta

Rossiya xalqlari uchun hukumat maktablari 
Musulmon aholisi yashaydigan joylarda qadiradan maktab-madrasalar mavjud boiib, 
bularga  qarshi  chor  hukumati  Rossiyadagi  ko’psonli  xalqlar  uchun  maxsus  hukumat 
maktablari  barpo  qilar  edi.  Bu  maktablarning  ko’pchiligida  o’qitish  rus  tilida  olib 
borilardi.  Ularning  biri  -  to’rtyillik,  ikkinchisi  -  ikkiyillik  edi.  Ba'zi-bir  to’rtyillik 
maktablarda  internatlar  ham  bo’lib,  ularda  ko’proq  mahalliy  aholining  boy  qatlami 
bolalari ta'lim olardi. Turkiston 1880- yili Rossiya tasarrufiga o’tganidan keyin Marka 
ziy Osiyodagi rus-tuzem raaktablari ancha mashhur bo’ldi. Ammo meh-natkashlarning 
bolalari  uchun  yaxshi  yo’lga  qo’yilmagan  ikkiyillik  savod  chiqarish  maktablari 
ochilgan  edi.  o’qish  muddati  ikki  yil  bo’lgan  mil-liy  maktablardan,  masalan, 
qozoqlarda ovul maktablari, deb atalgan mak-tablar tipik maktab sanalar edi. 
Dastlabki  ovul  maktablari  1892-yili  To’rg’ay  oblastining  ovullarida  tashkil 
topgan  bo’lib,  aholining  ko’chmanchilik  turmushiga  moslashtirilgan  edi.  Ovul 
maktablarida  rus  tili,  arifmetika,  qozoq  alifbosi  va  islom  dini  o’qitilar  edi.  Bu 
maktablarda o’qitish o’quvchilarning ona tilida olib  borilardi, lekin ularning saviyasi 
juda  past  edi.  1916-yili  169  ovul  maktabi  bo’lib,  ularda  5  ming  o’quvchi  o’qirdi,  bu 
maktab yoshidagi barcha qozoq bolalarining faqat 1 foizga yaqininigina tashkil etardi, 
xolos. 
Markaziy  Osiyo  va  Shimoliy  Kavkazning  musulmon  aholisi  uchun  rus-tuzem 
maktablari  XIX  asrning  80-yillaridan  boshlab  ochila  boshladi.  Bu  maktablar  o’z 
dasturlariga  ko’ra  rus  ministrlik  maktablaridan  islom  dinining  o’qitilishi  bilangina 
farq  qilardi.  Rus-tuzem  maktablarida  o’qitish  rus  tilida,  diniy  ta'limot  esa, 
o’quvchilarning ona tilida olib borilardi.