Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
LABORATORIYA ISHI №1 
K I R I SH 
 

---

 
100 
 
Radioaktivlik  deb,  yadrolarning  o‘z-o‘zidan  (spontan  holda)  bir  yoki  bir  nechta  zarra 
chiqarib  yemirilishiga  aytiladi.  Radioaktiv  yemirilish  bermaydigan,  yadrolarga  stabil  (turg‘un) 
yadrolar  deb  aytiladi.  Yemirilish  hodisasi  natijasida  atom  nomeri  Z  va  massa  soni  A  o‘zgarishi 
mumkin.  Radioaktiv  yemirilish  bo‘lishi  uchun  radioaktiv  yadro  massasi  hosil  bo‘luvchi  yadro 
qoldiq  va  zarralar  massalari  yig‘indisidan  katta  bo‘lishi  kerak.  Radioaktivlik  hodisasi  1896  yil 
fransuz  olimi  Bekkerel  tomonidan  ochilgan.  Tabiatda  uchrovchi  radioaktiv  yadrolarga  tabiiy 
radioaktivlik deyiladi. Har xil yadroviy reaksiyalar natijasida hosil qilingan radioaktiv yadrolarga 
sun‘iy  radioaktivlik  deyiladi.  Sun‘iy  radioaktiv  nuklidlar  quyidagi  reaksiyalarda  hosil  qilinishi 
mumkin: 
                                        
;
)
,
(
17
8
14
7
O
p
N

        
;
)
,
(
30
15
27
13
P
n
Al

    
;
)
,
(
31
14
31
15
Si
p
n
P
 
;
)
,
(
51
22
50
22
Ti
n
Ti

   
;
)
,
(
27
12
26
12
Mg
p
Mg

    
Radioaktiv yemirilish eksponensial qonunga buysunadi: 
 
 
 
                     N=N 
0 
ye 
–λ t
 .                                                1. 
Bunda  λ  –doimiy  miqdor  bo‘lib,  yemirilish  tezligini  xarakterlaydi.    (1)  formulani  vaqt  bo‘yicha 
differensiallasak: 
 
 
 
 
       
N
dt
dN
A




                                            2. 
 (2)-ifodaga ega bo‘lamiz. Demak, vaqt birligi ichida yemiriluvchi yadrolar soniga radioaktivlik 
deyiladi. Radioaktivlikning ulchov birligi qilib Kyuri (K) qabul qilingan.