Alisher navoiy lirikasi

Ey Navoiy, dardlig’ nazmingni dard ahli bilur,

Dardsiz dog’i bo`lur oni o`qig’och ahli dard.

(MAT. 5-tom, 93-bet.)

Alisher Navoiy she’riyatida ishq va dard bir-biri bilan chambarchas bog’liq, biri ikkinchisini doimo taqazo qilib turuvchi tushunchalardir. Dard aslida inson vujudidagi xastalikni anglatsa-da, biroq u ijod va ishq olamida ijobiy ma’no kasb etadi. Shoir nazmidagi «ahli dard» esa aqlni hayratga solg’uvchi tuyg’ular tug’yonidan qalblarida uyg’ongan jo`shqin muhabbat bois ishq yo`lini ixtiyor etgan oshiqlardir.

Ishq-muhabbat talqini ulug’ shoir she’riyatidagi eng serqirra ma’no-mohiyat kasb etuvchi mavzu sanaladi. Jumladan, insonni insonga, hayotga, tabiatga va Yaratuvchiga bo`lgan samimiy sevgisini ifodalagan she’rlar bu keng qamrovli mavzuning tayanch ustunidir. Alisher Navoiy qit’alarida bu tushuncha haqiqiy va majoziy ishq tarzida talqin qilish mumkin bo`lgan yo`nalishda badiiy ifodasini topadi. Haqiqiy ishq insonning Allohga, majoziy ishq esa insonning insonga, hayotga, tabiatga va butun mulki borliqqa bo`lgan muhabbatidir. Ulug’ shoir mavjudot olami ajoyibotlari orasida ziddiyat emas, balki bog’liqlik, aloqadorlikni ko`radi. Ular bir-birini taqazo qiladi. Alisher Navoiyga xos bunday dunyoqarash uning qit’alaridan birida sarlavha vazifasini bajargan: «Majozdin maqsudi haqiqat ekani izhor qilmoq va suratdin g’araz ma’ni ekanin padidor qilmoq»