Alishe r navoiy nom idagi sam arqand davlat uni versiteti

Klaster –
inglizcha so’z bo’lib, bosh, bir shingil popuk ma’nosini anglatadi. 
Bu matnni ma’noli birlarga ajratish va ularni bir bosh uzum shaklida 
joylashtirishdir. Mazkur ta’lim texnologiyasi odatda ma’lum bir mavzu bo’yicha 
erkin va ochiq o’ylashga yordam beruvchi strategiya bo’lib, fikrlashning chiziqli 
shaklidir. Bu usuldan fikr bosqichida ham foydalanish mumkin. 
O’rganiladigan mavzu materiali mazmunini klasterlarga ajratish oson: 
-bir varaq qog’oz yoki doskaning o’rtasiga tayanch (asosiy so’z, tushuncha 
yoki risola )ni yozib qo’yish; 
-mavzu bo’yicha xayolingizga kelgan barcha tayanch tushuncha va 
iboralarni yoza boshlang; 
-tayanch tushuncha va iboralarni eslashingiz bilan ular orasidagi 
bog’lanishlarni aniqlash. Xatoga yo’l qo’yish haqida bezovta bo’lmang; 
-mashg’ulotda bajarilgan vaqt davomida xayolingizga kelgan barcha 
fikringizni yozing. 
Klaster interfaol ta’lim usuliga ajratish egiluvchan bo’lib, uni mashg’ulot 
maqsadiga muvofiq ravishda akadem guruhda ham yakka tartibda ham amalga 
oshirish mumkin. 

---

45
Yuqorida bayon qilinganlarga asoslanib, oliy o’quv yurti pedagogika va 
pedagogika tarixi fanlari dasturlari bo’yicha “Didaktika (ta’lim nazariyasi)”(1-
chizma),“Ulug’bekning ilm-ma’rifat sohasidagi xizmatlari,uning davrida ta’lim-
tarbiya tizimi”(2-chizma) kabi bo’lim, mavzularini tarmoqlash asosida o’rganish 
imkoniyatlarini keltiramiz. 
Ma’lumki, didaktika, ya’ni ta’lim nazariyasi ta’lim jarayoni tushunchasi va 
mohiyatini, ta’lim prinsiplarini, maktab ta’limining mazmunini, metodlarini, 
tashkiliy shakllarini hamda ta’limning didaktik vositalarini o’z ichiga oladi. 
Ta’limning asosiy vazifasi yosh avlodni ilmiy bilimlar, ko’nikma va malakalar 
tizimi bilan qurollantirishdan iborat. 
Maktab ma’lumotining mazmuni (TM) davlat ta’lim standartlari(DTS), 
o’quv rejasi, namunaviy fan dasturi va o’quv darsliklari orqali belgilanadi. 
Didaktikaning prinsiplari barkamol avlodni tarbiyalashning maqmad va 
vazifalarini amalga oshirishga qaratilgan o’qitish va o’qitish jarayoni xarakteri, 
yo’nalishi, o’quvchilar tomomnidan ilmiy bilimlarning o’zlashtirilishi, tegishli 
ko’nikma va malakalar hosil qilishning asosiy qonun va qoidalarini o’z ichiga 
oladi. 
Ta’lim prinsipi (TP) o’qitishning eng muhim masalalarini nazariy va amaliy 
jihatdan to’g’ri hal qilishning asosiy negizi hisoblanadi. 
Endi, eng muhim didaktik prinsiplarni sanab o’tamiz. 
-ta’limning ilmiylik prinsipi; 
-ta’limning muntazamlilik va izchillik prinsipi; 
-ta’lim va tarbiyaning birligi prinsipi; 
-ta’limda nazariyaning amaliyot bilan birligi prinsipi; 
-ta’limda onglilik va faollik prinsipi; 
-ta’limning ko’rsatmalilik prinsipi; 
-ta’limda bilimlarni puxta va mustahkam o’zlashtirish prinsipi; 
-ta’limda o’quvchilarning yosh va alohida xususiyatlarini hisobga olish 
prinsipi va h.k. 

---

46
Mamlakatimiz ta’lim muassasalarida qo’llanib kelinayotgan amaldagi