Alifatik nitrobirikmalar. Olinishi, xossalari va ishlatilishi. Mundarija kirish

I.6 Alifatik nitrobirikmalarning ishlatilishi.

Nitrobirikmalar erituvchi sifatida, aldegid, kislota, keton va boshqalar olishda, portlovchi moddalar ishlab chiqarishda ishlatiladi.

Nitrometan polimer moddalarning erituvchisi va raketa yoqilg‘isi sifatida ishlatiladi. Nitrotsiklogeksan-kaprolaktam olishda ishlatiladi. Trixlornitrometan (xlorpikrin) qishloq xo‘jalik zararkunandalariga qarshi kurashda va dezinfeksiyalovchi vosita sifatida ishlatiladi.

Nitrobirikmalar portlovchi va zaharli moddalar olishda ishlatiladi.

Sanoatda birlamchi nitrobirikmalarning 85 % li sulfat kislota bilan qizdirib, karbon kislotalari va gidroksilamin hosil qilishidan foydalanadilar:

R-CH₂-NO₃ + H₂SO₄ + H₂O R-COOH + NH₂OH+ H₂S0₄

Nitrobirikmalar aminobirikmalarni sintez qilishda ishlatiladi.

II.XULOSALAR

1. 
   Alifatik nitrobirikmalarda haqida tushunchalar va ularda boradigan reaksiyalar adabiyotlarda keltirilgan ma’lumotlar asosida tahlil qilindi va shu asosida bu reaksiyalarning mexanizmi o‘rganildi.
   
2. 
   Alifatik nitrobirikmalardagi radikal, elektirofil va nukleofil almashinish reaksiyalari mexanizimiga asoslanib ularning reaksiyaga kirishish qobiliyati, hosil bo‘lishi mimkin bo‘lgan moddalarning tuzilishi va xosslarini oldindan aytib berish mumkinligi isbotlandi.
   
3. 
   Alifatik nitrobirikmalar radikal va nukleofil almashinish reaksiyalarga kirishganda oraliq kompleks hosil bo‘lishi aniqlandi.
   
4. 
   Kurs ishini bajarish davomida olingan natija va xulosalardan akademik litsey va kasb–hunar kollejlarida organik kimyo mavzularini o‘zlashtirishda, darsdan tashqari mashg‘ulotlarni, jumladan kimyo to‘garaklari ishlarini tashkil etishda foydalanish mumkin.