Алиф, лам, мим. Ҳуруфи муқаттаъа, яъни узуқ ҳарфлар Қуръони Каримнинг 29 сураси бошланишида келган. Олтита сурада эса айнан «алиф, лам, мим»

«Эй Мусо, Аллоҳни аниқ кўрмагунимизча ҳаргиз сенга ишонмаймиз», деб қараб турганларингизда сизларни чақмоқ урганини эсланглар.

Бани Исроилдан етмиш оқсоқол Мусо алайҳиссалом сўзларига ишонмай турганида чақмоқ уриб ҳалок бўлган.

1. 
   Кейин, шояд, шукр қилсангизлар, деб ўлганингиздан сўнг қайта тирилтирдик.
   
2. 
   Ва булутни устингизга соябон қилдик, сизларга манна ва салвани туширдик: «Сизларга ризқ қилиб берганларимизнинг покизасини енглар». Бизга зулм қилишмади, ўзларига зулм қилувчи бўлишди.
   

Аллоҳ таоло Бани Исроилга неъматларни тўкис ато қилган. Ҳар куни субҳи содиқдан қуёш кўтарилунича осмондан ҳар бир кишига бир соъ миқдорида (икки ярим килога яқин) «манна таранжубин» деган ширинлик ёғар эди. Одамлар кун бўйи шуни тановул қилишарди. «Салва» эса бедана каби кичик парранда бўлиб, шом пайти уйлар атрофида тўпланиб қолар эди, қоронғи тушганидан кейин уларни тутиб кабоб қилиб ейишар эди. Лекин Исроил авлодлари Аллоҳ таоло берган шундай неъматлардан баҳраманд бўлиб ҳам Аллоҳга ширк келтиришди ва ўзларига зулм қилишди.

1. 
   «Ушбу шаҳарга (Қуддусга) киринглар ва унинг хоҳлаган ерида бемалол еб-ичинглар ва дарвозадан сажда қилган ҳолларингда «мағфират қил» деб киринглар. «Биз хатоларингизни мағфират этамиз ва яхшилик қилувчиларга зиёда қиламиз», деганимизни эсланглар.
   
2. 
   Золимлар айтилган сўзни бошқасига алмаштиришди. Шунда итоатсизликлари сабабидан золимлар устига осмондан бало ёғдирдик.
   

Золим кимсалар олдинги оятдаги «ҳиттатун» (мағфират қил) сўзи ўрнига «хинзатун» (буғдой) дейишган, яъни истиғфор айтиш ўрнига масхара қилиб «буғдой» сўзини ишлатишган. Сажда қилиш ўрнига Қуддус шаҳрига думбалари билан сурилиб киришган. Шундан сўнг уларга вабо балоси келиб, туш пайтининг ўзида етмиш минг одам ҳалок бўлган.

1. 
   Мусо қавми учун сув сўраганида: «Ҳассангни тошга ур», деганимизни эсланглар. Шунда ўн икки чашма отилиб чиқди ва барча одам ўз сувхонасини билди. «Аллоҳ таоло берган ризқдан еб-ичинглар, аммо ер юзида бузғунчилик қилиб юрманглар».
   

Бани Исроил саҳрода узоқ қолиб, ташналикдан қийналаётган пайтда Мусо алайҳиссалом ўз қавми учун Аллоҳдан сув сўрайди. Шунда унга «Ҳассангни тошга ур», дейилади. Тошдан ўн икки қавмга етарли сув берувчи ўн икки булоқ отилиб чиқади. Мусо алайҳиссалом юрсалар ҳам, турсалар ҳам, ўша тошни бирга олиб юрар эдилар.

1. 
   «Эй Мусо, бир хил таомга сабр қила олмаймиз, Парвардигорингга илтижо қил, бизларга ерда унадиган нарсалардан – сабзавот, бодринг, саримсоқ, мош, пиёзлардан чиқариб берсин», деганингизни эсланглар. Мусо: «Яхши нарсани паст нарсага алиштирасизми, бирор шаҳарга тушинг, сўраган нарсаларингизни топасиз», деди. Уларга хорлик-муҳтожлик туширилди ва Аллоҳ таолонинг ғазабига гирифтор бўлишди. Бу Аллоҳ таолонинг ҳукмларига куфр келтиришгани, пайғамбарларни ноҳақ ўлдиришгани учундир. Бу итоатсизлик қилиб, ҳаддан ошишгани учундир!
   
2. 
   Иймон келтирганлар, яҳудийлар, насронийлар ва собиийлардан қай бирлари Аллоҳга, Қиёмат кунига ишонса ва яхши амаллар қилса, ўшаларга Парвардигорлари ҳузурида, албатта, мукофот бордир, уларга на хавф ва на ғам-ғусса бўлади.
   

Бани Исроил: «Биз пайғамбарлар авлодимиз, Аллоҳ наздида бошқа жамоалардан афзалмиз», деб ғурурланарди. Аллоҳ таоло уларнинг бу ғурурига жавобан оят нозил қилиб марҳамат этадики, афзаллик бир гуруҳга хос нарса эмас, балки қайси тоифада иймон ва яхши амал бўлса, ўшаларга саодат ёр бўлади.
Собиийлар ҳар диндан оз-оздан ҳукм олган, Иброҳим алайҳиссалом динида юрамиз деб, аслида фаришталарга ибодат қилувчи бир қавмдир. Улар Забур тиловат қилишган ва Каъбага қараб намоз ўқишган.

1. 
   Аҳд-паймонларингизни олганимизни, тепангизга Турни кўтариб: «Биз сизларга берган Китобга қаттиқ амал қилинглар ва ундаги ҳукмларни ёдда тутинглар, шундагина тақводор бўласиз», деганимизни эсланглар.
   
2.