Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

В.Аксючиц
ва 
Н.Павлов
, шунингдек баъзи диний арбоблар янада 
авантюристик геосиѐсий ғояларни илгари сурган. Улар келиб 
чиқиши славян ва православ динига оид бўлган аҳоли яшайдиган 
барча ҳудудларни ягона рус миллий давлатига бирлаштиришни,
унга Украина ва Белоруссияни қўшиб олишни, Россиянинг Кавказ 
ва Марказий Осиѐдан чиқиб кетишини, Киев Руси замонасидаги 
ҳудудий ва мафкуравий тамойилларни қайта тиклашни, XIX аср 
охири – XX аср бошидаги панславян ва панправослав ғояларини 
қарор топтиришни таклиф этмоқдалар. 
Ҳозирги ғарбчиликка асосланган ва Россия Федерациясининг 
1990 йиллардаги ташқи ишлар вазири 
А.Козирев 
номидан келиб 
чиққан ҳолда
“Козирев доктринаси”
деб аталган оқим Россия 
геосиѐсатининг яна бир йўналишидир. Ўша вақтлари бу 
йўналишнинг геосиѐсий ғоялари Россиянинг расмий давлат сиѐсати 
даражасига кўтарилган эди.
Козиревчилар 
Ғарб қадриятларини тарғиб қилиб, Ғарб 
тавсияларига амал қилиш, сиѐсий бошқарув, иқтисодий ва маданий 
тараққиѐт 
даражасини 
Ғарб 
стандартлари 
даражасига 
мувофиқлаштириш ва Ғарбга қаратилган шу каби ғояларга риоя 
этишни ўз сиѐсий платформасининг асоси қилиб олган эдилар. 
1
Кузьменко И. Геополитика Святой Руси. // Третий мир.1994, №1, с.11. 

---

196 
Ҳозирги вақтда Россияда козиревчиларнинг издошлари “Ўнг 
кучлар иттифоқи” блоки ва қисман “Яблоко” партияси атрофида 
бирлашган либерал фикрловчи сиѐстчилардан иборат. 
А.Чубайс 
томонидан баѐн этилган “Либерал империя” лойиҳасини ҳам 
козиревчилар ғояси сирасидан деса бўлади. 
Россиянинг айтиб ўтилган геосиѐсий назариялари орасида 
В.Л.Цимбургский
нинг қарашлари ажралиб туради. У 
“Россия 
ороли. Россия геосиѐсатининг истиқболлари” 
мақоласида 
Россиянинг олдинги геосиѐсий кодини ўзгартириш вазифасини 
асослаб берган. Цимбургский Россия ХХ аср охирида ўзининг 
олдинги империячилик геосиѐсий кодини ўзи “орол” деб атаган 
янги геосиѐсий кодга алмаштириши керак, деб ҳисоблаган. 
Цимбургскийнинг 
“орол” 
концепцияси 
Х.Макиндернинг 
“Ҳартланди”га 
ҳам, 
евроосиѐчиларнинг 
империячилик 
назарияларига ҳам ҳеч қандай алоқаси йўқ. 
Цимбургскийнинг “Орол-Россия”си – океанлар билан қуршаб 
олинган, алоҳида жойлашган бир қуруқликдир. У Европадан 
“бўғозлар”, яъни алоҳида (лимитроф) деб аталадиган ҳудудлар – 
Болтиқбўйи ва Шарқий Европа мамлакатлари билан ажратилган. Бу 
назарияда Россия геосиѐсий объект сифатида доимий ҳаракатда 
бўлган учта аломат билан тавсифланади: