Algoritmlash

A [S Utr] B [8 Utr]

Ko'rsatma _{0 0}

A ni to'ldir 5 0

A dan Bga quy 0 5

A ni to'ldir 5 5

A dan Bga quy ² 8

Bni bo'shat 2 0

A dan Bga quy 0 2

A ni to'ldir 5 2

A dan Bga quy ^{0 7}

A ni to'Idir 5 7

A dan Bga quy 4 8

Eng so‘nggi holat: A idishda —4 litr suv..

osoEndi har birrko'rsatmani alohidalva, boshqalaridan mustaqil

ra nginantekshi ishhmumkin. l Masa an d 4-ko‘rsatmani tekshi-

e miz. Uai bajarilis idan awai har bir i ishda 5 litrdan suv bor

di; dem k, A idish to‘la, B dishda esa 3 litr hajmdagi bo‘sh

joy bor. Bundan kelib chiqadiki, A dan B ga 3 litr suv quya olamiz, A da esa 2 litr suv qoladi va B idish to‘ladi (ya'ni, undagi suv 8 litr bo‘ldi).

2.6-mashq

Algoritmning hamma qadamini tekshirib chiqing.

34

2'10-masala

lis Uchta rritsar uchta qurolbardorlari bilan daryo bo‘yiga ke-

hdi. Da yo bo'yida ikki kishi suza oladigan qayiqchani topib

olishdi. Har bir qurolbardor xo'jayiniga shunchalik sodiqki, u hoshqa ritsarlar bilan xo‘jayinisiz yolg'iz o‘zi qirg‘oqda qolishga yoki qayiqda suzishga rozi bo‘lmayapti. Lekin ular yakka o‘zi yoki boshqa qurolbardorlar bilan qolishga rozi. Olti kishilashib ular daryoni qanday suzib o‘tishadi? Bu masaladagi Ijrochi uchun ko'rsatmalar tizimini ishlab chiqing Shu ko‘rsatmalar tizimida masalaning yechimini beruvchi algoritmni tuzing. Algo- ritmning bajari 1ishidagi holatni ifodalovchi jadval tuzing va uni toMdiring.

o't Quyidagi uch qoidaga amal qilinishi kerakligini eslatih

amiz:

• qayiq ikki kishidan ortig‘ini ko'tarmaydi;

• qayiqda qurolbardor begona ritsar bilan qolishi mumkin

• emas; irg'oqda qurolbardor bilan begona ritsar birga bo‘lsa,

agar q

u holda bu qurolbardorning ritsari ham shu yerda bo'lishi shart.

uc Birinchi rikkita qoidaning bajarilishini nazorat qilib turish

m hun i algo itmni ko‘rish kifoya. Lekina oxirgi qoidadbuzil-

agan ga ishonch hosil qilish uchun jadv l kerak boMa i.

hn Malakali dasturchilar dastur tyozayotganda ichiga dastur

lati haqidagi tasdiqlarni joylash irishadi.

qiliUlar dasturda talab qilinganidek, ishlayotganiga ishonch hosil

im shgabyordam beradi va dasturning i to‘g‘riligini isbotlashga

kon eradi. Ba’zan bu malol kelad gandek tuyuladi. Lekin

dasturchilar mehnati eng hurmatli ishlardandir. Hozirgi kunda kompyutprlar samolyotlar va atom elektrstansiyalarni bosh- qarmoqda, vrachlarga jarrohlik operatsiyalarida yordam ber- moqda, juda ko‘p har xil muhim ishlarni bajarmoqda. Inson va insoniyatning hayoti, atrof-muhitning holati, sarflangan ulkan mablagMarning natijasi kompyuterlarning ishi bilan bogMiq ekan, undagi dasturlar to‘g‘ri ishlayotganiga ishonch hosil qilish shart. Bunday ishonch hosil qilishning eng mukammal usullaridan biri — dasturlash fanidir.

ye Yuqorida r keltirilgan mashqava i masalalarni i yechib, ya’ni

ritchish algo itmining ko'rsatm lar ni yozib ch qib, bu algo-

mlar chiziqli ekanligini ko‘rishingiz mumkin.

35

Ijro chi Baqa

1 d Gorizontal to‘g‘ri chiziq o‘tkazamiz va unda bir xil masofada rasan .n gachaitartiblangan ellipsii nishonlar joylashtiramiz (2.5- bil m) d Ellipslb nishonlar suv j ustida turgan nilufar barglarini dira i. Bu arglar ustida I rochi Baqa ovqatlanadi. Baqani

bundan keyin B harfi bilan belgilaymiz.

o'ti Har kuni tongda nilufar barglari ustida bittadan pashsha rgan bo'ladi. Baqa tongda ovqatlanish uchun uyidan a tartib

raqamli bargning ustiga tushadi. U I yoki 2 birlik oldinga (2.6- rasm) va 1 yoki 2 birlik orqaga (2.7-rasm) sakrashi mumkin. Baqa barglar ustida sakrab barcha pashshani yeb tugatishi kerak. Lekin barglar shunchalik nozikki, Baqa ular ustidagi pashshani yeb boMgach, barglar cho'kib ketadi. Sakrashlar natijasida Baqa b tartib raqamli bargning ustiga borishi kerak, undan uyiga chiqib keta oladi.

8-sharh

Baqa masalasida boshlang ‘ich qiymat: Baqa a tartib raqamii bargda joylashishi, natija Baqaning b tartib raqamli bargga kelishi ekan.

36

9-sharh

Baqa masalasida INKOR holat ko ‘rsatma Baqani cho ‘kib ketgan hargga sakrashga majbur qilganida yoki 1 dan kichik yoki n dan katta tartib raqamii bargga sakrashga majbur qiiganida ro “y beradi.

dagDemak, Baqaning barcha ko'rsatmalari ro‘yxati quyi- ilardan iborat bo'ladi'.