|
Journal of Advanced Research and Stability
ISSN: 2181-2608
“Prospects for improving the quality of modern continuing education
ekan, nega endi biz bandalar bir-birimizga zulm qilmog‘imiz kerak?
Islom diniga ko‘ra Parvardigor o‘z bandalariga faqat ezgulik tilaydi, u “O‘ziga zulm qilmoqlikni
xarom qilgan” ekan, ushbu amalni bandalariga ham muvofiq ko‘radi. Agar odam Allohning
ushbu hukmini buzsa yoki bajarmasa u harom ishga qo‘l urgan hisoblanadi. O‘sha hadisda yana
takidlanadi: “Ey bandalarim! Qilgan amallaringizni o‘zlaringiz uchun saqlab qo‘yaman. Kim
amallarida yaxshilikni uchratsa, Allox Taologa hamdu sano aytsin. Yahshilikni emas,
yomonlikni uchratsa, u vaqtda faqat o‘zinigina malomat qilsin.” Bu o‘rinda ezgu amallar Alloh
Taolo tomonidan yuborilishi va uning inomi ekanligiga ishora qilinsa, barcha bad amallar,
zo‘ravonlik odam tomonidangina sodir etilishi ta’kidlanadi. Parvardigorning ezgu amali va ezgu
niyatli ekanligini unutmagan odamgina yomonlik qilishdan, zulm o‘tkazishdan o‘zini tiyadi.
Yana bir muhim g‘oya shundaki, ushbu hadisda Alloh Taolo aytadi: “Ey bandalarim, sizlar
kunduz gunoh bo‘ladigan ishlarni qilasiz. Men hech parvo qilmay gunohlarni
kechiraveraman. Shuning uchun uni kechirmoqni faqat o‘zimdangina so‘rang”. Ushbu g‘oya
ba’zan kishini dunyoviy jazodan xalos qiladi, degan fikrga olib boradi. Biroq ko‘kdagi Alloh
Taolodan kechirim so‘rash oson, valek bu hech kimni mavjud dunyodagi gunohlari, jinoyatlari
dan halos qilolmaydi. Aks holda jamiyatda qonun ustuvorligini ta’minlash dushvordir.
Shu o‘rinda islom psixologiyasiga hos bir jihatni esdan chiqarmaslik zarur. Islom dinida “zindon
azobidan vijdon azobi kuchli” degan ma’naviy-ruhiy qoidaga amal qiladi. Ki
jinoyati uchun qonunlarga muvofiq jazolanishi mumkin, biroq u kutilgan natija beravermaydi.
Masalan, bir marta qamoqqa tushgan shaxs qayta jinoyatga qo‘l urishini huquqshunoslar ko‘p
kuzatishgan. Aytmoqchi bo‘lgan fikrimiz shundaki, gunohkor eng avvalo o‘zini
darkor. Buning eng manzur yo‘li islom aqidalariga ko‘ra Alloh Taolodan kechirim so‘rashdir.
Ana shundagina gunohkor o‘zini ma’naviy-ruhiy poklangan va amallarini muabbad nigoh
kuzatib, qilmishlarini muayyan baholab borayotganini tuyadi. Kibr, takabburlik, boshqalardan
o‘zishga intilish ahli islomdagi ittifoqni, birlikni buzuvchi bad illatlardan biridir. Ushbu
umuminsoniy g‘oya kishilik jamiyatiga ko‘p va sanoqsiz kulfatlar keltirgan. XX
-avstriyalik jaholatparastlar va mol-mulk orttirishga o‘ch kapitalistlar
sababchi bo‘lganlar, ikkinchi jahon urushida esa “Polshada nemislar siquvga olingan,
Chehoslavakiyada nemislar tahqirlanmoqda”, - degan soxta shiorlar ostida o‘zining shum
atlariga erishmoqchi bo‘lgan Gitler-Mussolini kabi millitaristlar sababchidir. Ular o‘zini oliy
irq sanab, ko‘plab takabburona xatti-harakatlar qildilarki, ushbu manmanlik insoniyat boshiga
qanday dahshatlar solgani hammaga ayon.
a, Rasululloh Sollallohu alayhi vasallam “Haq so‘zni tan olmaydigan
va odamlarni taxqirlab, o‘zini ulardan ustun hisoblovchi kishini mutakabbir” deb atagan. [2, 161
hadis]. Islomiy tasavvurlarga ko‘ra, kiyinib, bezanib, ot, hachirini minib yurish, d
bilan hamnafas bo‘lish kibrga, kattalikka kirmaydi. [2, 158,159-betlar 548,550
holatlar har bir kishining erkin-emin yashashi shartidir. Biroq gap shundaki, aynan mutakabbirlik
kishining
ahloqiga,
ma’naviyatiga
rahna
soladi,
uni
boshqalarni,
hammaslaklarini
mensimaslikka, ularga past nazar bilan qarashga undaydi. Bunday kishilarning joyi do‘zohdir.
Shuning uchun ham do‘zoh: “Menga zolimlar, o‘zlarini katta oluvchi mutakabbirlar kiradi”
hadis].
bahillik dialektik bog‘liq sifatlardir. Bahillik ziqnalikdan, ochko‘zlikdan kelib
chiqadi, boshqalarning muvaffaqiyatini, ezgu amallarini ko‘ra olmaslik kishida ziqnalik
uyg‘otadi. Ziqna hech qachon boshqalar bilan ahil, inoq, ittifoq bo‘lolmaydi, uning u
qalbida manmanlik, hudbinlik yashaydi.
Shuning uchun bahillik iymonga zid hislatdir; “... o‘ta ketgan bahillik iymon bilan bir bandaning
ko‘nglida jam bo‘lolmaydi.” [ 2, 93-b, 281-hadis].
Do'stlaringiz bilan baham: |
