Akustik kattaliklar va ularning birliklari

Logarifmik kattaliklar
Ayrim nisbiy va logarifmik kattaliklar va ularning birliklari

Kattaliklar nomi	Birlik
	Nomi	Belgisi	Qiymati
1	2	3	4
1. . Nisbiy kattalik (fizikaviy kattalikning boshlang`ich kattalik deb qabul qilingan bir xil nomli ikkinchi fizikaviy kattalikka o`lchamsiz nisbati): FIK; nisbiy cho`zilishi; nisbiy zichlik; deformatsiya; nisbiy dielektrik va magnit sindiruvchanliklari; magnitga moyilligi; komponentning massaviy ulushi; komponentning molyar ulushi va boshqalar.	Birlik foiz promille milliondan bir ulushi milliarddan bir ulushi	1 % ‰ ppm ppb	1 1•10^-^2 1•10^-^3 1•10^-^6 1•10^-^9

1		3	4
2. Logarifmik kattalik (fizika- viy kattalikning boshlang`ich kattalik deb qabul kilingan bir xil nomli ikkinchi fizikaviy kattalikka o`lchamsiz nisbatining logarifmi): tovush bosimining darajasi; kuchayish; kamayish va boshqa-lar2^).	bel ^1) detsibel	В dB	^1^В^=^lg^(P2 ^/P1^)^P2^=^10^P1 bo`lganda, 1 В = 2 lgх ^х(F2^/F1^) , F2^=^10^F1 ^bo`lganda,^bu^erda^P2^,^P1 ^–nomdosh energetic kattaliklar (quvvat, energiya, energiya zichligi va boshqalar); ^F2^,^F1 ^-^nomdosh^«kuch»kattaliklar (kuchlanish, tok, maydon kuchlanganligi va boshqalar) 0,1 V
3. Logarifmik kattalik (fizika- viy kattalikning boshlang`ich katta- lik deb qabul qilingan bir xil nomli ikkinchi fizikaviy kattalik- ka o`lchamsiz nisbatining logarifmi): tovush balandligi darajasi	fon	phon	1 phon chastotasi 1000 Hz va tovush bosimining darajasi 1 dB bo`lgan tovush balandligi bilan bir xil bo`lgan tovush balandligini darajasi
4. Logarifmik kattalik (fizika- viy kattalikning boshlang`ich katta lik deb qabul qilingan bir xil nomli ikkinchi fizikaviy kattalik- ka o`lchamsiz nisbatining logarifmi)	oktaba dekada	oct dek	^1 oct = log2^(f2^/f1^) f2^/f1^= 2 bo`lganda; 1 dek = Ig (f2^/f,) f2^/f1^=^10^bo`lganda, ^bu^erda^f2^,^f1 ^-^chastotalar
5. Logarifmik kattalik (fizika- viy kattalikning boshlang`ich katta- lik deb qabul qilingan bir xil nomli ikkinchi fizikaviy kattalik- ka o`lchamsiz nisbatining natural lo- garifmi)	neper	Np	1 Np = 0,8686.. . В = 8,686... dB

Ikkita signalni quvvatlar darajasini yoki amplitudasining farqlarini logarifmik birliklarda ifodalashda xamma vaqt quvvatlar nisbati va ularga mos tebranishlar amplitudalari nisbati oralarida kvadratik bog`lanish mavjud, chunki signal parametrlari bir xil yuklama Z uchun aniqlanadi, ya'ni,

Avtomatik rostlash nazariyasida ko`pincha RchikG`Rkir nisbati logarifmini aniqlaydilar. Bu xolatda quvvatlar nisbati va ularga mos kuchlanishlar nisbati oralarida kvadratik bog`lanish mavjud emas. Shunday bo`lsada oldindan amalda qo`llanib kelayotgan logarifmik birliklari, quvvatlar nisbati va ularga moye tebranishlar amplitudalari nisbati oralarida kvadratik bog`aanish mavjud bo`lmagan taqdirda xam, «bel» birligini quyidagicha aniqlash qabul qilingan:
1 V = lg (R<sub>chik</sub> G` R_kir ) P_chik= 10R_kir bo`lganda
1 V = lg (F<sub>chik</sub> G` F_kir ) F_chik= F_kir bo`lganda.

Kuchlanishlar va quvvatlar orasidagi bog`liklikni aniqlash, agar shunday masala qo`yilsa, elektrik yoki boshqa zanjirlarni taxlil qilish yo`li bilan xal qilinadi.

MEK 27-3 xalkaro standartiga muvofik boshlang`ich kattalikni ko`rsatish kerak bo`lgan taqdirda uni qiymatini logarifmik kattalik belgisidan keyin qavsda joylashtiriladi, masalan, tovush bosimi satxi uchun: Lp (re 20 μPa) = 20 dB (re — reference so`zini bosh xarflari, ya'ni, boshlang`ich). Qiska shaklida yozish xolatda boshlang`ich kattalik qiymati qavsda satx, qiymatidan keyin ko`rsatiladi, masalan, 20 dB (re 20 μPa).