Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

22.7. Laktatsion amenoreya usuli (LAU)
Emizikli davrda ayolning hom ilador bo'lmasligi bolaning yaxshi 
rivojlanishi va onaning salom atligi uch u n m uh im dir.T ug 'uruq dan
keyingi davrda ayolni istalmagan hom iladorlikdan m uhofaza qilish 
masalasi juda m uhim bo'lib, bu davrda ayolni kontratsepsiya vositasi 
bilan ta ’m inlashning eng qulay usuli — m untazam ravishda ko'krak 
suti bilan bolani emizib, bu orqali m a’lum vaqt davomida istalmagan 
hom iladorlikning oldini olishdir. O nalarni q o 'lla b -q u w a tla s h
uchun tibbiyot xodim lari to m on id an quyidagilar bajarilishi lozim;
1) tegishli q u w atlov ch i sistem alarni ishlab chiqish;
2) ayollarga aniq m a ’lum ot berish;
3) bolani em izib boqish ona va farzand uch un nihoyatda zarur 
ekanligiga ishontirish;
4) kerak bo 'lsa, boshqa m os keladigan kontratsepsiya usullari 
bilan ta ’minlash.
* 18 — konstanta (qabul qilingan qat’ie son).
238

---

Bolalar o ‘limining oldini olishga qaratilgan dasturlarning asosiy 
m aqsadi bolalarni ovqatlantirish, o ‘tk ir ichak kasalliklarini oldini 
olish, em lash, ularning rivojlanishini kuzatish, sog‘lom oilani 
shakllantirishga qaratilgan. Bu m aqsadlam ing b ad ko‘krak suti bilan 
em izib boqish dasturining negizini tashkil qiladi. LAU em izikli 
ayolning fiziologik bepushtlik holatiga asoslangan b o ‘lib, ilk bor 
1989- yilda ekspertlarning izlanishlari natijasida aniqlangan. Usul 
algoritm sifatida taqdim etilgan b o ‘lib, uning qoidalariga rioya qilish 
yuqori sam ara beradi.
LAU fiziologiyasi — gipotalam tis, gipofiz va tu xu m do nlar 
o'rtasidagi teskari aloqa sistemasiga asoslangan. Bola ko‘krakni emishi 
natijasida nerv signallari keladi va unda follikulalaming faollashtiruvchi 
gorm on ishlab chiqishi kamayadi. Shu narsa, o ‘z navbatida, tuxum
hujayra yetilib borishini to'xtatib qo'yadi. Shunday qilib, bolani 
ko'krak bilan emizish natijasida follikula rivojlanmaydi va ayol 
hom ilador bo'lm aydi.
Laktatsion am enoreya usulini q o'llash tartibi:
(O nalar bilan suhbatlashish davrida ulardan so'rang va quyidagi 
savollarga javob berishlarini iltim os qiling.)
1. T u g'u ru q d an keyin hayz ko'rdingizm i?
2. Bolangizga q o 'sh im c h a ovqat berishni boshladingizm i, 
em izish oraliqlari uzun em asm i?
3. Bolangiz 6 oylikdan oshdim i?
Agar ayol 3 ta savolga ,,yo‘q “ deb javob bersa, LAU uslubi 
istalm agan hom iladorlikdan saqlaydi, uning sam aradorligi 98% 
gacha bo'lishi m um kin.
Agar ayol 3 ta savolning biriga ,,ha“ deb javob bersa, hom ilador 
b o'lish ehtim oli oshadi. Bu holda ayolga to 'g 'ri keladigan em izib 
boqishga ta ’sir ko'rsatm aydigan usullarning birortasini tanlashga 
k o 'm ak berish kerak.
Bola em izish ning kam ayishi, em izish orasidagi vaqtning
uzayishi, hayzning tiklanishi ovulatsiya jarayonining boshlanish 
omillari hisoblanadi.Ba’zida hayzdan aw al ovulatsiyaning tiklanishi 
sodir bo'ladi. Bunda ayol hayz ko'rm asdan turib hom ilador bo'lib 
qoladi. Shunday qilib, LAU uslubi faqat m untazam emizish vaqtida 
samara ko'rsatadi. Dastlabki 6 oy mobaynida kuzatilmagan ovulatsiya 
o 'z -o 'z id a n bu vaqt o 'tish i bilan tiklanish xususiyatiga ega.
Quyida keltirilgan qoidalar LAUni yuqori sam ara bilan qo'llash 
im konini beradi.
239

---