Актуальные научные исследования в современном мире iscience. In. Ua

«MODERN SCIENTIFIC CHALLENGES AND TRENDS» 
SCIENCECENTRUM.PL 
ISSUE 4(38) PART 1 
ISBN 978-83-949403-3-1 
 
125
Hamidova Gulbahor 
 (Jizzax, O’zbekiston) 
 
MAKTABGACHA TA’LIM YOSHIDAGI BOLALARDA ATROF- 
MUHITGA MAS’ULIYAT HISSINI SHAKLLANTIRISH 
Xalqining yetuk milliy ongi, yuksak ma’naviyati har qanday taraqqiyotning bosh omili 
hisoblanadi. Pespublikamizda demokratik huquqiy davlat va jamiyat qurish borasida ildam olg’a 
qadamlar tashlanmoqda. Yurtimizning buguni va ertasi, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti, ma’naviy-
madaniy turmush tarzi har tomonlama kamol topayotgan yoshlar qo’lidadir. Shu boisdan ham 
kadrlar tayyorlash sifatini ustuvor qo’yayotgan davlatimiz yosh avlodni har tomonlama 
rivojlangan, madaniyatli, komil inson qilib shakllantirish masalasiga katta e’tibor qaratmoqda. 
Biz o’z haqhuquqlarini taniydigan, o’z kuchi va imkoniyatlariga tayanadigan, atrofida sodir 
bo’layotgan voqea-hodisalarga mustaqil munosabat bilan yondashadigan, ayni zamonda 
shaxsiy manfaatlarini mamlakat va xalq manfaatlari bilan uyg’un holda ko’radigan erkin, har 
jihatdan barkamol insonlarni tarbiyalashimiz kerak. 
O’zbekistonning kelajagi hisoblangan sog’lom avlodni voyaga etkazish, yoshlarda 
ma’naviy boy bo’lgan ajdodlarimiz qoldirgan muqaddas meros va an’analarga mehr-muhabbat 
hamda ona Vatan, ona tabiat oldidagi mas’uliyat hissini shakllantirish, tarbiyalash borasida 
davlatimiz rahbariyati olib borayotgan izchil pedagogik siyosatning mohiyati ham ana 
shundadir. Bolalarda atrof-muhitga mas’uliyatli munosabatni shakllantirish metodlari bilan 
bog’liq masalalarni ijobiy yechish uchun ijtimoiy ekologik boy tajribalardan kelib chiqish 
kerakligi tabiiy. Buning uchun tarbiyachi ta’lim va tarbiya maqsadini ko’zda tutgan holda 
birinchi navbatda bugungi ekologik vaziyatning asl mohiyati, uning tabiat va jamiyat oldidiga 
qo’ygan muammolaridan to’la xabardor bo’lmog’i, ta’lim va tarbiya mazmunini bolalar ongi va 
axloqiga singdirish zaruriyati va ehtiyojlarini hisobga olmog’i lozim.
Tabiatni muhofaza qilishning muhim vositalari: 

xalq pedagogikasi; 

o’zbekona urf odatlar; 

bolalar badiiy adabiyoti; 

radio;, 

televideniya va boshqa ommaviy vositalar orqali olib boriladigan ko’rsatuv va 
eshittirishlar, tashviqotlar, shuningdek, mashg’ulotga olib kiriladigan san’at asarlari ekologik 
ta’lim-tarbiyada hal qiluvchi ahamiyatga molikdir.
Shunga ko’ra, aholiga ekologik bilimlarni xalqimiz to’plagan meros asosida berish, 
dastlab oilaning o’zida tarbiyaviy jihatdan to’g’ri munosabatni tarkib toptirish ekologik ta’lim va 
tarbiya borasidagi ijtimoiy vazifalardan biridir. Ana shu munosabatga doir tushunchalar dastlab 
oilada, maktabgacha ta’lim muassasasida, so’ngra maktabda uzviy rivojlantirilishi lozim. 
Maktabgacha ta’lim muassasasida va oilada boshlang’ich ekologik tarbiyaning eng samarali 
yo’llaridan biri uni mehnat tarbiyasi bilan qo’shib olib borish, ya’ni bolaning bo’sh vaqtlarini 
foydali ishlarga jalb qilishdir. Chunki tabiatga ozor berish bilan bog’liq bo’lgan sho’xliqlar ma’lum 
darajada bolaning bo’sh qolishi natijasida kelib chiqadi. U qiladigan ishi yo’qligidan qushlarning 
iniga chiqib, poloponlarini oladi va hokazolar. Aslida bola jonilarga ozor bermasdan, ular bilan 

---