Акт ёрдамида физикани укитиш



Download 1,54 Mb.
bet6/6
Sana12.02.2020
Hajmi1,54 Mb.
#39597
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
akt yordamida fizikani oqitish

БОБ

Ахборот-коммуникация технологиялари (АКТ) га оид мухим атама ва тушунчалар

Ахборот-коммуникация технологиялари (АКТ) - маълумотларни узида туплаш, сакаш, кайта ишлаш, улардан фойдаланиш воситалари оркали барча сохаларда кескин ривожланишга имкон яратиб берувчи технологиялар. Бу технологиянинг асосини ахборот (информация) ва уларни кайта ишлаш воситалари (асосан компьютерлар) ташкил килади. Бу технологиядан хозирги вактда деярли барча сохаларда кенг фойдаланилмокда. Шу жумладан таълим тарбия жараёнида хам. Бу технологиядан айникса таълим жараёнида бошка сохаларга нисбатан самаралирок фойдаланиш имкониятлари мавжуд ва дунё микёсида кенг тадбик этилган

.
Компьютерлар - барча куринишдаги маълумот (ёзув, расм, овоз, видеотасвир ва х.к.) ларни узида туплаш, саклаш ва кайта ишлаш имкониятига эга булган замонавий хисоблаш воситаси.

Компьютер тармоклари- бир неча компьютерларни бир-бири билан боглаган холда бир вактнинг узида узаро ахборот алмашувини таъминлаб берувчи тармок. Тармок фаолиятини коммуникацион воситалар (турли кабеллар ва улар оркали узаро богланган махсус курилмалар) таъминлаб беради. Хозирги вактда ернинг сунъий йулдошлари оркали кабелсиз богланиш имконияти хам яратилган ва кенг оммалашиб бормокда. Компьютер тармоклари икки хил булади: локал ва глобал.

Локал тармок -бир хона ичида ёки бир-бирига якин булган бир неча биноларда жойлашган компьютерларни узаро боглаб, ахборот алмашувини таъминлаб берувчи тармок.

Глобал тармок (ИНТЕРНЕТ) -бир-биридан анча узокда жойлашган компьютерларни узаро боглаб, узаро ахборот алмашувини таъминлаб берувчи тармок. Бу тармокни ИНТЕРНЕТ (халкаро тармок) тармоги деб аташ кенг таркалган. Чунки бу тармок оркали бугунги кунда дунёнинг деярли барча давлатларидаги компьютерлар узаро ахборот алмашиш имкониятига эга.

Электрон почта - оддий биз биладиган почта хизматининг электрон куриниши. Яъни биз бу почта оркали дунёнинг истаган бурчагига маълумот (хат) узатишимиз ёки уни кабул килишимиз мумкин. Фарки шундаки, бу ерда вакт тушунчаси деярли уз мохиятини йукотади. Чунки дунёнинг турли чеккаларида жойлашган компьютерлар (уларни бошкараётган инсонлар) орасидаги ахборот алмашинуви бир-неча лахзаларда булиб утади.

Сайт - Интернет тармогида маълумотни узида саклаб турувчи сахифа ёки сахифалар. Бу сахифалардаги маълумотлардан дуне буйича хохлаган киши хохлаган вактида фойдаланиши мумкин. Шунингдек хохлаган киши уз маълумотларини киритиши, яъни уз сайтини яратиши мумкин. Маълумотларни киритганда баъзи чекловлар бериш имконияти хам мавжуд. Масалан, шундай килиш мумкинки, Сизнинг маълумотингизни факатгина айрим кишиларгина кура олади. Шу жумладан Сиз хам Интенетдаги хамма ахборотлардан хам фойдалана олмаслигингиз мумкин. Бундай маълумотлардан фойдаланишга рухсат олиш учун бу маълумотларнинг эгасига, яъни бу маълумотни Интернет тармогига жойлаштирган кишига мурожаат килишингизга тугри келади. Бундай харакатлар асосан моддий ахамиятга эга булган маълумотлар учун кулланилади. Шунингдек баъзи маънавий-сиёсий мазмундаги маълумотлар хам маълум хизматлар томонидан чеклаб куйилиши мумкин. Лекин бунда 100 фоиз чекловга эришишнинг иложи йук. Сайтни оддий китоб билан солиштирса булади. Баъзи холларда сайт жуда кичик китоб, аникроги 1 сахифали «китоб» куринишида хам булиши, яъни сайт факатгина бир сахифали ёки бир неча юзлаб сахифали булиши хам мумкин. Сайтларнинг бир сахифасидан иккинчи сахифасига утиш гиперссылка деб номланувчи махсус ёзувлар устига сичконча курсаткичини келтириш ва махсус тугмасини босиш оркали амалга оширилади.

Провайдерлар - Интернет тармогига уланишни таъминлаб берувчи махсус хизматчилар. Корхоналар деса хам булади. Чунки у ерда бир неча унлаб кишилар хизмат килишади. АТС га ухшаш жой. Улар курсатган хизматлари учун абонентлардан олган даромадлари хисобидан фаолият курсатишади. Жуда куп (юзлаб, минглаб) провайдерлар мавжуд.

Интернет тармогига уланиш сифати ана шу провайдерларга куп жихатдан боглик булади.

Канча сифати яхши булса, нархи хам шунча юкори булади. Бу ерда асосий сифат курсаткичи булиб Интернетга уланиш ва ундан ахборотларни олиш тезлиги хисобланади.

Электрон кутубхона тузилиши жихатидан оддий кутубхонадан деярли фарк килмайди.

Лекин ундаги маълумотлар микдори жуда чексиз булиши мумкин. Интернет тармогида минглаб электрон кутубхоналар мавжуд. Айни вактда бу кутубхоналарнинг купчилиги тармок оркали узаро богланган. Оддий кутубхоналардаги сингари бу ерда хам баъзи маълумотлар тулик бепул, баъзилари учун эса пул тулашга тугри келади. Шунингдек Интернет тармогидан ташкарида хам, яъни масалан, укув юртлари учун хам электрон кутубхоналар яратиш мумкин. Бунинг учун керакли маълумотларни талаб килинган тартибда компьютерга киритиш кифоя. Бу маълумотларни локал тармок оркали бош компьютердан узаро богланган бошка компьютерларга узатиш мумкин. Бу кутубхонани Интернет сайтига жойлаштирса, у хамма учун фойдаланиш имкониятини беради.

Портал - маълум бир сохагагина тегишли булган маълумотларни узида сакловчи сайтларни узаро богловчи сайт. Интернет тармогидан жуда куп порталлар урин олган. Масалан, «Рефератлар» портали, «Математика» портали, «Тиббиёт» портали ва х.к. Порталларнинг Интернетдан фарки шундаки, улар Интернет таркибига кириши билан бирга, баъзи холатларда Интернет тармогига уланмасдан туриб хам ундаги маълумотлардан фойдаланишимиз мумкин. Порталга уланган компьютерлар тармогини локал ва глобал тармок уртасидаги кандайдир 3-тур тармокка ухшатса булади. Масалан, Узбекистон Республикаси Олий ва урта таълим вазирлигининг портали. Бу тармокка Интернет булмаган вактда хам уланишимиз мумкин. Факат биз бу тармокка уланган булишимиз керак. Бунинг учун алохида тармок (кабеллар) тортилиши керак. Бундай тармокларга уланиш хам Интернет тармоги сингари пуллик.

Интернетдан маълумотларни кидириш - Интернет тармогида маълумотлар микдори шу кадар купки, хатто тасаввур хам килиш кийин. Бу маълумотлар орасидан узингизга керагини топиб олиш эса анча мураккаб иш булиб хисобланади. Ана шу ишни осонлаштириш максадида, махсус маълумотларни кидириш системалари яратилган. Булар оркали бир зумда узингизни кизиктирган маълумотни топиб олишингиз мумкин. Факат бошланишида Сизга бироз тажриба етишмаслик килиши мумкин. Кейинчалик бу иш хакикатдан хам канчалик оддий эканлигига узингиз ишонч хосил киласиз. Куйида маълумотларни кидириш билан шугулланувчи баъзи кидирув системаларининг

Компьютер (ингл. computer - хисоблагич, лат. computo - хисобламокдаман) - электрон шаклга эга турли маълумотларни кабул килиш, йигиш, саклаш, уларга ишлов бериш, ахборот узатиш, хисоблар чикариш, белгилар билан манипуляция килиш ва шу каби бошка кобилиятларга эга булиб, уз ишини махсус йуриклар билан ижро этадиган, яъни бажарадиган иши дастурланадиган, ушбу дастур воситасида хисоблар чикаришнинг мураккаб изчиллигини кабул килиб, амалга оширадиган куп функционал электрон ускуна (машина).

Шахсий компьютер афзалликлари: атроф-мухит шароитларига нисбатан махсус талаблар куйилмаган тарзда мухтор ишлатилиш; ишининг ута ишончлилиги (5 минг соатдан ортик ишлаши); архитектуранинг узгарувчанлиги, яъни фан, таълимот, бошкарув ва маиший турмуш сохаларида турлича кулланилишга мослаша оладиган узгарувчанлиги; фойдаланувчининг махсус профессионал тайёргарликсиз ишлай олишини таъминловчи кулай операцион тизим ва шу каби дастурий таъминотларнинг мавжудлиги

Клавиатура - (нем. klaviatur, лат. clavis - калит), муайян тартибда жойлаштирилган пишанг- тугмалар туплами булиб, компьютер ичига сонли, матнли ахборотни ва бошкариш ахборотини дастаки киритиш учун мулжалланган.

Клавиатуранинг асосий тугмалар гурух,и ва уларнинг вазифалари



Клавиатурадаги тугмаларнинг турли сони баъзи бир бошкарув тугмаларнинг такрорланиши ва янги тугмалар кушиш хисобига булади. Масалан: ENTER, SHIFT, ALT ва бошка тугмалар ёки WINDOWS махсус тугмалари. Асосий гурух тугмаларнинг таърифи ва уларнинг вазифалари.

Тугмалар сонига караб уч тур клавиатуралар фаркланади:

  1. РС/АТ клавиатураси (84-86 тугма).

  2. WINDOWS клавиатураси (105 тугма).

  3. Стандарт (101- 102) кенгайтирилган АТ клавиатураси.

u бошкарув тугмалари;

u тахрир килиш тугмалари;

u алфавит - ракамли тугмалар;

u функционал тугмалар.

Бошкарув тугмаларига куйидагилар киради:

ENTER - киритиш ёки тасдиклаш тугмаси;

ESCAF (ESC) - бекор килиш тугмаси;

CTRL, ALT - махсус бошкарув тугмаси, у одатда бошка тугмалар билан биргаликда турли буйрукларни бажариш учун фойдаланилади.

Caрs Ьоск - клавиатура регистрлари орасидаги узок вактли утказишларни бошкаради.

Num Ьоск - клавиатура алохида кисмини ракамлар ва стрелкалар ёрдамида бошкаради.

SHIFT - тугмаси регистрлар орасидаги киска вактли утказишларни бошкаради. Стрелкалар тугмаси ёрдамида хам курсорни бошкариш мумкин.

Тахрир килиш тугмалари:

DELETE - курсорнинг унг томонидаги белгиларни йукотиш;

Back Sрase - курсорнинг чап томонидаги белгиларни йукотиш;

INSERT - белги жойлаштириш;

HOME - курсорни сатр бошига келтириш;

END - курсорни сатр охирига келтириш;

РAGE ЦР - курсорни сахифанинг юкори кисмига келтириш;

РAGE Dоwn - курсорни сахифанинг куйи кисмига келтириш.

Клавиатурадаги F1 - F12 функционал тугмалар турли дастурларда махсус вазифаларни бажаради. Масалан, F1 тугмаси купгина дастурларда бажарилаётган иш хакида ёрдам чакирувчи махсус вазифани бажаради.

Клавиатуранинг энг катта ва кенг кисми алфавит ракамли кисми булиб, ташки куринишдан у ёзув машинкасини эслатади. У матн ва буйруклар киритиш учун ишлатилади. u белгиларни йукотиш; u белгиларни куйиш;

u нотугри киритилган белгиларни тузатиш; u буш сатр куйиш; u сатр йукотиш;

u кичик матнларни киритиш ва тузатиш.

Компьютер монитори (дисплей, display - курсатмок, тасвирламок), матнли ва график ахборотларни асосан кинескоп (электрон-нурли асбоб) экранида куз билан куриш учун акс эттирадиган курилма. Мониторлар рангли ва монохром булиб, бир-биридан улчамлари билан фарк килади. Шунингдек, ростлаш ва

рангларни тугрилаш учун мулжалланган турли воситалар билан жихозланади. Мониторларнинг ахборотни тасвирлаш кобилияти (акс эттириладиган тасвирдаги горизонтал ва вертикал буйича чикариладиган нукталар сони)

турлича булади. Аксарият замонавий стол усти компьютерларида электрон-нур найлари (ЭНН) асосида тайёрланган мониторлар кулланилади.

Мониторларнинг ахборотни тасвирлаш кобилияти горизонтал ва вертикал буйича чикариладиган тасвир элементларининг (пикселлар) (pixel - picture element) сони билан аникланади. IBM PC

Курсор (ингл. cursor - курсаткич) ЭХ,М томонидан дисплей экранида курсатилиб унинг иш нуктасини белгилайдиган (идентификациялайдиган) харакатчан белги

Команда - компьютер бажариши керак булган операция тавсифи

Компьютер тармоFи, ахборот узатиш канали (ёки электр алока канали) оркали богланган компьютерлар, зарурий дастурий таъминотлар ва ахборотга, уни таксимлаб ишлов беришни ташкиллаштириш учун мулжалланган техник воситалар мажмуи. Бундай тизимдан, унга уланган курилмаларнинг хар кандай

бири ахборот узатиш ёки кабул килиб олиш учун фойдаланиши мумкин. Микёсига кура компьютер тармоклари махаллий ва глобал тармокларга фарк килади

Модем (ингл. mo(dulator) ва dem(odulator)), компьютерлар орасида ахборот алмашиниш учун мулжалланган курилма

Махаллий хисоблаш тармокларида, модем, ахборот окимининг сервер билан терминаллар орасидаги таксимотини бошкаради.

Шахсий компьютерларнинг модемлари аксарият холларда ахборотни телефон алокаси оркали юборади. Модемлар ички ва ташки модемларга фарк килади. Ички модемлар электрон плата уланади. Ташки модемлар эса алохида курилма куринишига эга булади

Сичкон (ингл. mouse) кул кафтига бемалол сигадиган, тугмали кутича куринишига эга компьютер манипулятори, курсатиш курилмаси. Сичкон стол ёки шунга ухшаш бошка юза устида кандай сурилса, монитор экранидаги

курсор хам худди шу тарзда сурилиб боради. Сичкондаги тугмалари ёрдамида компьютерга командалар берилади.

Мультимедиа воситалари - аппарат воситалари ва дастурий воситалар комплекси булиб, инсонга, узи учун табиий булган турли-туман мухитлар, яъни: товуш, видео, графика, матн, анимация кабилардан фойдаланган тарзда компьютер билан мулокот килиш имконини берадиган воситалардир.

Г иперматн (hypertext) - хужжатларни ёки маълумотлар базаларини ташкиллаштириш усули. Бунда хужжатларнинг ёки ахборотларнинг тегишли

кисмлари (парчалари) бир-бири билан ишоралар (links, hyperlinks) воситасида узаро богланади ва фойдаланувчига, фикрлаш йули билан, Ушбу ишоралар буйича тегишли хужжатлар ёки ахборотга утиш имконини беради. Ишоралар матн, график, аудио ёки видео форматда хавола этилиши мумкин.

HTML (Hypertext Markup Language) уз ичига файл белгилашнинг дастурий кодлари (markup symbols) ёки тэгларни (tags) мужассам этиб, улар шрифтларни, катлам, графика ва бошка Web-хужжатларга ишораларни белгилаб беради.

HTML - World Wide Web консорциуми томонидан тавсия этилган формат булиб, у дастурий таъминот ишлаб чикарувчи аксарият мутахассислар томонидан стандарт сифатида кабул килинган. Тармок оркали олиб

борилаётган тижорат ишларининг ривожи хамда Webra нисбатан куйилаётган Янги талаблар HTML нинг модификация килинишига ва унинг янада кенгайтирилган шакли - Extensible Hypertext Markup Language (XHTML или XML) вужудга келишига олиб келди.

HTTP (HyperText Transfer Protocol) Интернет оркали Web-сахифалар узатилишига оид стандартлар тупламини белгилайди.

Файл (file, асосан: когозларни тикиб куйиш, картотека хамда маълумотлар туплами маъноларини англатади), айрим ёзувларни идентификациялаш

учун хизмат киладиган тавсифларга эга, узаро боглик, тартибга солинган ёзувлар мажмуи. Асосан компьютернинг ташки хотирасида жойлашиб,

юбориш ва ишлов бериш жараёнида яхлит холдаги нарса сифатида кабул килинадиДастурий таъминот буйича билимларни бах,олаш буйича суровнома




3 балли шкала буйича бахоланади










1. Кам биламан 2. Амалий билиман 3. Аъло даражада билиман




(мос вариантини белгиланг)










(A) Хужжатлар










MS-Word










Матнни форматлаш







Инструментларнинг стандарт панели, чизиш ва чизиш учун инструментлар панели










Жадваллар







Объектни жойлаштириш







Тахрирлаш ва чоп этиш







(B) Тавдимот/Анимация










MS-PowerPoint










Дизайн учун шаблонларни ишлатиш







Слайдларни жойлаштириш







Инструментларнинг стандарт панели, форматлаш ва чизиш учун инструментлар

панели







Утказишлар ва анимациялар







Слайдлар намойиши







Бошкарув тугмачалари ва гиперссилка







Тахрирлаш ва чоп этиш







(C) Flash










Вакт графиги, ходимлар







Экспорт/импорт







Яратиш/белгиларни жойлаштириш, кутубхона







Даражалар







Шакл ва харакат







Хужжат куринишини узгартириш







Куриб чикиш







Тахрирлаш ва чоп этиш







Movie Maker & Media Player










Утишлар, сарлавха







Импорт







Ишчи график







Media Player дастурида филм намойиши







(C) Графиклар/тасвирлар










Photoshop










Даражалар (Layers)







Инструментлар







Расмларни тахрирлаш







Фильтрлар







Чоп этиш







37




(D) Электрон жадвал










MS-Excel










Китобни очиш (сахифани жойлаштириш)







Инструментларнинг стандарт панели, форматлаш ва чизиш учун инструментлар

панели







График билан ишлаш

□ □






Жадвални тузиш







Формулалардан фойдаланган холда хисоблаш







Тахрирлаш ва чоп этиш







(E) Вебсайт дизайни










Ms-титул вараги










Инструментларнинг стандарт панели, форматлаш ва чизиш учун инструментлар

панели







Мавзу







Тасвирнинг керакли атрофини белгилаш учун










инструментлар







Гиперссилка







Навигация панели, титул вараги










(асосий сахифа)







Намойиш







(F) Web 2.0 намойиш










Подкаст










Овозни ёзиш







Интернетга юклаш







Блоглар










Блогларни яратиш, тахрирлаш ва учириш







Ахборотни юклаш







Youtube










Юклаш/видеони ёзиб олиш







Ижтимоий тармоклар сайти










Orkut/face book/Hi-5







Веб-конференция










Yahoo/Gmail да кайд килиш







Дустларни таклиф этиш







Мессенжер (messenger) билан ишлаш: - кириш,










чат, ахборот билан алмашув ва таркатиш
















38


Укитувчилар учун кушимча Интернет-ресурслар

Веб-сайтлар

Физик улчамлари

www.springerlink.com/index/J3J740380T738504.pdf en.wikipedia.org/ wiki/Physical_quantity www.mathworks.com/access/helpdesk/help/.../f22187.html www.authorstream.com/.../sheikmohamed-144489-measurement-physics- entertainment-ppt-powerpoint /

johnlittle.pbworks.com/.../01+Phy+Quant+2+(length+&+time)+(9Jan8).ppt - spot.pcc.edu/~azable/ph211/worksheets/ph211_overheads_ch1.pdf -

Энергия саклаш конунлари



www.kingswaycollege.on.ca/.../Law%20of%20Conservation%20of%20Energ

y.pdf

http://www2.bc.cc.ca.us/dkimball/Physical%20Science/Physical%20Science

/C3%20Energy.ppt.

www.tutorvista.com/search/law-conservation-of-energy wiki.answers.com/.../Give_Example of_the_law_of_conservation_of_energy library.thinkquest.org/2745/data/lawce2.htm -

Электромагнетизм



www.goiit,com

www.sciencecity.oupchina.com www.members.wri.com www.bugman123.com

Интерференция ва Дифракция



www.google.com

www.wikipedia.com

www.2010.atmos.uius.edu(gh)/guides/mtr/opt/mch/diff.rxml

www.sgha.net/articles/diffraction.jpg

www.abyss.uoregon.edu/ -js/mages/pjptpm_double_sit3.gif

www.compadre.org/informal/images/features/pinheads-shadow-large-5-

23jpg

Дифракция мисоллари



www.tutorvista.com/content/physics/physics-iv/ optics/prism- applications.php

www.tutorvista.com/content/physics/physics-ii/light-refraction/concave-

lens-formation.php

Физика ва экология



www.worldofteaching.com

www.eia.doe.gov/kids/energyfacts/sources/renewable/wind.html

water-energy.lbl.gov/

www.eia.doe.gov/kids/energyfacts/sources/renewable/ geothermal.html

Нанотехнологиялар



www.youtube.com/watch?v=5jqQxuVncmc

www.youtube.com/watch?v=E0-ZngIbNLY&feature=related

www.youtube.com/watch?v=3Sx5UEenbo0&feature=related

www.youtube.com/watch?v=kiTYNR9hNdQ

www.youtube.com/watch?v=OBF6Rptf1c8Мисол тарикасида файлдан овоз урнатишни куриб чикдйлик. Бунинг учун

Download 1,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish