Акрамова Ш. Г

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ
№ 10, 2011
МЕҲНАТ БОЗОРИ / РЫНОК ТРУДА

---

ланишига асос бўлади. Бунга қарамай ик
-
кала жараённи бир биридан ажратиб ту
-
рувчи хусусиятлари ҳам мавжуд. Ин
-
сон салоҳиятининг ривожланиши инсон 
қобилиятлари заҳирасининг кўп қиррали 
тўпланишидир. Яъни у жамият ҳаётининг 
барча соҳаларини (иқтисодий, ижтимо
-
ий, маънавий, маданий, сиёсий ва бошқа) 
ўз ичига олади. Инсон капиталининг шак
-
лланиши эса ундан фарқ қилиб, ишлаб 
чиқариш соҳаси доирасида қаралади.
Ниҳоят инсон салоҳияти ривожлани
-
шининг бош мақсади 
ижтимоий самара
-
га
эришиш бўлса (инсон салоҳияти ри
-
вожланиш индекси асосий кўрсаткич 
ҳисобланиб, аҳоли таълим даражаси
-
ни ошириш, ўрта умр кўриш даражаси
-
ни ошириш ва бошқаларни назарда тута
-
ди), инсон капиталининг тўпланиши авва
-
ламбор, 
иқтисодий самарани,
яъни бево
-
сита муносабат қатнашчилари (тадбиркор 
ва ишчи)нинг фойда ва даромадларини 
кўзлайди. 
Шундай қилиб “инсон капитали” ту
-
шунчасининг мустақил категория сифати
-
да мавжуд бўлишга тўла қонли равишда 
ҳақли эканлигини асослаб беришга хара
-
кат қилдик.
Хулоса қилиб, инсон капиталини дои
-
мий инвестициялар томонидан шакллан
-
тириладиган ва ривожлантириб борила
-
диган ишлаб чиқариш, меҳнат унумдор
-
лигининг ва даромаднинг “кескин” да
-
ражада ошишига сабаб бўлувчи ишчи
-
нинг ишлаб чиқариш қобилиятларининг 
йиғиндиси деб ифодаласак бўлади.
Ва унга қуйидаги хусусиятлар хосдир:
1. бугунги кунда инсон капитали жа
-
миятнинг асосий қадрияти ва иқтисодий 
муҳим омилидир;
2. инсон капитали микроиқтисодий 
категориядир. Миллий иқтисодиётнинг 
ялпи инсон капитали алоҳида шахсларнинг 
номоддий активларининг йиғиндисидан 
иборат;
3. инсон капиталининг шаклланиши 
инсон ва бутун жамиятдан катта харажат
-
ларни талаб қилади;
4. тўпланган билим, малака, тажриба 
заҳираси сифатида юзага чиқади;
5. бу заҳирадан у ёки бу фаоли
-
ят соҳасида мақсадли фойдаланилади ва 
меҳнат ва ишлаб чиқариш унумдорлиги
-
нинг ошишига замин яратади;
6. даромаднинг ошиши ишчининг 
манфаатдорлигини ошириб, инсон капи
-
талига навбатдаги инвестицияларга чор
-
лайди;
7. инсон капитали жисмоний эскириш 
ва иқтисодий ўз қийматини ўзгартириш 
хусусиятига эга;
8. инсон қобилиятлари, билимлари, 
салоҳияти ва бошқалар ҳар бир шахснинг 
ажралмас қисмидир.