Akramova Komila 102-bt guruh Ona tili lug‘at tarkibining ma’no jihatdan tavsiflanishi 1

Kinoya usuli haqida gapiring.



Kinoya so‘zlovchining tasvirlanayotgan narsa yoki tushunchaga kesatiqli, pichingli, istehzoli, umuman, subyektiv-kulgi aralash munosabatiniifodalash vositalaridan bo`lganligi uchun ham so‘z yokiiboraning to‘g‘ri ma’nosiga zid, ya’ni inkor, emotsional-ekspressivbo‘yoqli ma’no voqelanadi.

• 
  Bunday kinoyaviy ma’noning voqelanishida nutq vaziyati, kontekst va intonatsiya ham alohida rol o‘ynaydi.
  

Masalan, Bugunjug'rofiya o'qituvchisi darsga kelmadi. Xomtok qilaman deb so‘ridanyiqilib, oyog‘ini sindiribdi. Ajoyib «xushxabar»dan keyin bir zumda sinfbo ‘shadi-qoldi (Said Ahmad) parchasida xushxabar so‘zi ≪shumxabar≫ tarzidagi kinoyaviy ma'noda qo`llangan. Kinoyada so'z yoki iboraning tildagi ma'nosi bilan nutqda reallashgan Ko'chma ma'nosi o`rtasidagi zidlik kuchli ta’kid oladi va shunga ko'ra birdaniga diqqatni jalb etadi.

• 
  Kinoyaviy qo`llangan so'z yoki ibora og`zaki nutqda o'ziga xos,farqli intonatsiya bilan aytilsa, yozuvda ko'pincha qo'shtirnoq bilan ajratiladi.
  

6. Vazifadoshlik asosida ma’no ko‘chish usuli haqida gapiring.


Vazifadoshlik ( funksiyadoshlik). Bir pedmetning vazifasini ikkinchi bir predmet bajarishi natijasida awalgining nomini keyingisi ifodalashi asosida ko'chishi vazifadoshlik deyiladi.


Bu usul bilan ma'no ko'chish bir tomondan metaforaga o'xshasa ham, u metaforadan vazifa bajarish xususiyatiga asoslanishi bilan farq qiladi.
Masalan,qanot (qush), qanot (samolyot), o'q (kamon), o'q (har xil qurollar o'qi, qalam (yozuv quroli). qalam (qoshga qo'yiladigan bo'yoq), o't bog'lagan qanotlar (H. 0.), qalam-qoshig'a tekizgil qalamni (Amiriy), aytilgan so'z, otilgan o'q (Maqol).