Akbarova feruza uktamjonovna

2.2 Qo`qon davlat pedagogika instituti boshqaruv tizimida raqamli texnologiyalarni qo`llash tahlili

Mavzumizning yondashuvi QDPIning boshqaruv tizimida raqamli tehnologiyalarni qo’llash holatini aniqlash, hamda keyingi o’rinlarda takliflar berishdan iborat. Yuqorida aytib o’tilgan OTM lar boshqaruv shakli QDPI ham tegishli bo’lib , berilgan lavozimlar xuddi shu vazifalarni bajadi.

2. 2.3-rasm Qo’qon davlat pedagogika institutining tarkibiy tuzilmasi ²²

Institut kengashi

Rektori

Jamoatchilik kengashi



Institutda boshqaruvning ijro etuvchi boʻgʻini prorektorlar hisoblanadi.
QDPI prorektorlarining har biri institutda muayyan faoliyat turini boshqaradi va unga bo'ysunadigan tarkibiy bo'linmalarga ega. QDPI prorektorlariga bo’ysunuvchi bo’limlarning tuzilishini 2.2-rasmda keltirilib o’tilgan. Tuzilmadan ko'rinib turibdiki, samarali faoliyatni ta'minlash maqsadida QDPI da yetarlicha katta boshqaruv zarur. Raqamli xizmatlar va texnologiyalarga o‘tish institutning tashkiliy tuzilmasini optimallashtirishga yordam berishi mumkin.
QDPI tuzilmasining navbatdagi bo'g'ini fakultetlardir. Fakultet universitetdagi mustaqil va yirik tashkiliy tuzilmalardan biri hisoblanadi. Quyidagi rasmda fakultetning tashkiliy tuzilishi ko’rsatib o’tilgan.
Qo’qon davlat pedagogika instituti
(fakultet va kafedralar tuzilmasi)²³2.2.4- rasm.

Bugubgi kunda ta'lim jarayoniga oliy ta'lim muassasalaridan olinadigan turli hisobot hamda ma'lumotlar sonini keskin kamaytirish va ularni tayyorlashning qog‘oz shaklidan voz kechish, boshqaruv tizimini raqamlashtirish maqsadida Raqamli universitet loyihasi doirasida “Oliy ta'lim jarayonlarini boshqarish axborot tizimi” (HEMIS - Higher Education Management Information Systems) ishlab chiqildi. Ushbu axborot tizimi «Ma'muriy boshqaruv», «O‘quv jarayoni», «Ilmiy faoliyat» va «Moliyaviy boshqaruv va statistika» axborot tizimlarini o‘z ichiga oladi.
Oliy ta'lim jarayonlarini boshqarish axborot tizimini joriy etishdan maqsad:- OTM faoliyatining ochiqligi va shaffofligini ta'minlash;
- oliy ta'lim tizimida o‘quv, ilmiy, ma'muriy hamda moliyaviy jarayonlarni avtomatlashtirish.
- oliy ta'lim tizimida byurokratik to‘siqlar yuzaga kelishini oldini olish hamda moliyaviy xarajatlarni qisqartirish;
- OTM, talaba, hamda ish beruvchi tashkilotlar o‘rtasida uzviylikni ta'minlash;
- boshqaruv jarayonlari uchun sarf qilinadigan vaqtni qisqartirish hamda mehnat samaradorligini oshirish;
- ta'lim jarayoni ishtirokchilari faoliyati samaradorligini monitoring qilish;
- tahliliy ma'lumotlarni shakllantirish hamda qaror qabul qilish jarayonini optimallashtirish va tezlashtirish.
Loyihaning «O‘quv jarayoni» va «Ma'muriy boshqaruv» axborot tizimlarining dastlabki bosqichi 2020/2021 o‘quv yilida kredit-modul tizimiga o‘tkazilgan 43 ta oliy ta'lim muassasalarida test rejimida joriy etilmoqda. Axborot tizimida oliy ta'lim muassasalari pedagog xodimlari, bakalavriat, magistratura talabalariga oid ma'lumotlarini (Student Record System) o‘zida aks ettiradi. Ushbu axborot tizimida har bir talaba o‘zining profili orqali fanlarning elektron resurslari, dars jadvali, nazorat jadvali, davomati va o‘zlashtirishi to‘g‘risidagi ma'lumotlarni olish imkoniyati mavjud. Ushbu axborot tizimini joriy etish orqali 2021/2022 o‘quv yilidan boshlab oliy ta'lim muassasalarida talabalar reyting daftarchasi, guruh jurnalini bekor qilish rejalashtirilgan. QDPI ham HEMIS tizmida faoliyat yuritishga o’tagan bo’lib, bu jarayonda kredit modul tizimida o’qitiladi.
HEMIS da talaba anketasi bilan ishlash, tyutorlarni shakllantirish va boshqaruv tartibi, yakuniy nazorat natijalarini kiritish boshqaruvi, fan resurslarini tizimga yuklanganligini nazorat qilish, o’quv auditoriyalarining bandlik manitoringi, test imtihonlarini topshirish uchun talabalarga induvidual ruhsat berish, o’qituvchilar bandligini manitoring qilish, joriy baholarni JN qaydnomasiga o’tkazish, talabalarni ishga joylash kabi ko’pgina funksiyalarni bajaradi.
Bugungacha HEMIS ga ko’plab tuzatishlar, qo’shimcha funksiyalar, to’ldirishlar kiritilishiga qaramay inson faoliyati ustunligicha qolmoqda. Bu QDPI faoliyatida ham sezilarli darajada taxlil qilindi.
Tahlil natijalariga ko’ra QDPI boshqaruv tizimi va ta’lim jarayonida 01.02.2022 holatiga ko’ra mavjud raqamli texnalogiyalar ilovada keltirilgan. Ilovadagi jadvalda berilgan

• 
  WI-FI 52 dona
  
• 
  Printr 216 dona
  
• 
  Proyektor 157 dona
  
• 
  Planshet 77 dona
  
• 
  Televizor 55 dona
  
• 
  Monoblok 671 dona
  
• 
  Sensorli Panel 37 dona
  
• 
  Kamera 5 dona
  
• 
  Kompyuter 288 dona
  
• 
  Minbar 4 dona
  
• 
  Doska 387 dona
  

raqamlar turli masofalarda joylashgan fakultet va kafedralari mavjud bo’lgan QDPI tasarrufidagi binolarda joylashgan muassasani masofadan turib boshqarish uchun yetarli emas. QDPI joylashuv xaritasiga qaraydigan bo’lsak boshqaruv markazi atrofida ya’ni rektorat yaqinida to’rtta bino mavjud bo’lib, boshqa binolar markaz bilan bog’lanish uchun vaqt, harajat talab qiladigan masofada joylashgan. Bu binolarni nazorati, manitoringini amalga oshirish ham oson emas. Ular uchun alohida yotoqxona, alohida professor o’qituvchilar tarkibi, alohida kutubxona va qo’shimcha boshqaruv ma’muriyati xodimlari kerak bo’ldi. Albatta bu yangi ish o’rinlari bilan bir qarorda qo’shimcha harajatlarni ham talab etadi.
Masalani oddiy yechimi bu muassasani raqamli boshqaruv holatiga o’tkazishdir. Chunki o’z o’zini boshqarishga o’tayotgan muassasalarga ekstensiv rivojlanishdan ko’ra ko’proq intensive rivojlanish foydalidir.
2019 yilda yuzaga kelgan COVID-19 pandemiyasi munosabati bilan O’zbekistin Respublikasida faoliyat olib borayotgan barcha OTMlar raqamli texnologiyalardan foydalangan holda onlayn ta'lim ko'rinishidagi masofaviy formatdagi ishi amalda joriy etildi. Va bu esa 2020 yilda qayta tahrir etilgan “Ta’lim to’g’risida”gi Qonun bilan qonuniylashtirildi. Butun dunyoni qamrab olgan pandemiya sezilarli darajada tezlashdi va raqamli ta'lim davrining boshlanishini muqarrar qildi. Shunday qilib, pandemiya mobaynida taʼlim jarayonini faqat masofaviy taʼlimdan foydalangan holda amalga oshirishdan maʼlum boʻldiki, ushbu texnologiyalardan foydalanmasdan turib, pandemiya yoki shunga oʻxshash boshqa fors-major va favqulodda vaziyatlarda ishlash hamda taʼlim tizimini rivojlantirish mumkin emas ekan.
QDPI jamoasi buni chuqur anglagan holda masofaviy ta’limni joriy qildi.
Ta’lim tizimini demokratik va bozor islohotlariga muvofiqligini ta’minlash, ta’lim xizmatlari ko’rsatish bozorida raqobatni rivojlantirish, kadrlar tayyorlash sohasida marketingni shakllantirish va rivojlantirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 28 yanvardagi “Ta’lim xizmatlari ko’rsatish bozorini shakllantirishni va kadrlar tayyorlash sohasida marketingni jadallashtirish chora tadbirlari to’g’risida”gi 48-son qaroriga asosan institutda “Marketing xizmati” bo’limi tashkil etildi.