Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

 
Ko‘kaldosh madrasasi 
 
Buxoro 
shahrining 
Labi 
hovuz 
majmuasining 
shimolida 
joylashgan 
Ko‘kaldosh madrasasi Qulbobo Ko‘kaldosh 
tomonidan bunyod etilgan.
Qulbobo Ko‘kaldosh Abdullaxon II 
ning ko‘kaldoshi bo‘lib, Buxoro xonligida 
xonning dushmanlari va do‘stlari haqida 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
ma’lumot yig‘adigan hamda ularga oid tavsiyalarni xonga taqdim qilgan, 
shuningdek, mamlakat xavfsizligi uchun mas’ullardan biri bo‘lgan ko‘kaldosh 
mansabida faoliyat yuritgan.
Ko‘kaldosh madrasasi shayboniylar sulolasi hukmronligi davrida, so‘nggi 
o‘rta asrlarning dastlabki qismida, 1568-1569-yillar oralig‘ida bunyod etilgan. 
Me’moriy obida bunyod etilgan davrda shayboniylar o‘rtasida siyosiy 
kurash avj olgan edi. Abdullaxon II 1557-yili mayda Buxoroni qo‘lga kiritadi va 
uni o‘z poytaxtiga aylantirdi. 1561-yilda otasi – Iskandarxonni davlat boshlig‘i – 
xon deb e’lon qilib, uning nomidan mamlakatni o‘zi boshqara boshlaydi. Markaziy 
hokimiyatga bo‘ysunishdan bosh tortgan Shayboniy sultonlar bilan kurashib, Balx 
(1574-yil), Samarqand (1578), Toshkent, Sayram, Turkiston va Farg‘ona (1583-
yil)ni egallaydi. 1582-yilda shimolga yurish qilib, Ulug‘tog‘ga qadar borgan.
Me’moriy obidaning qurilishida (xom va pishiq) g‘isht, loy, yog‘och, 
maxsus “qir” qotishmasi va shu kabi qurilish ashyolaridan keng foydalanilgan. 
Madrasaning ikki qavatli bosh tarzi ansambl maydoniga qaratilgan. 
Peshtoqini bezatib turgan koshinlar saqlanib qolmagan. Madrasa peshtoqidagi 
darvoza girrix va islimiy naqshlar bilan bezatilgan. Madrasa hovlisiga 5 gumbazli 
miyonsaroy orqali kiriladi. Miyonsaroyning ichki gumbazlari va bag‘allari, shipi 
o‘ziga xos turli shakldagi murakkab to‘rsimon-yulduzsimon, qolibkori va iroqi 
uslubda pishiq g‘ishtda ganj qorishmasidan terilgan. Madrasa hovlisi uzun (42x37 
m), o‘rtaga yangi imorat 1929-yilda bunyod etilgan. Hovli tomondagi 2 qavatli 160 
hujra bilan o‘ralgan. Yon tomonidagi hujralarning pastki qavatiga xonani yoritish 
uchun panjaralar o‘rnatilgan. Yuqori qavatiga esa qator qilib chuqur ravoqlar 
ishlangan. Ravoqlar tepasini va ba’zi darcha panjaralarini bezatishda koshin ancha 
tejab ishlatilgan. Bosh tarzidagi peshtoq kitobasida yozuvlar saqlangan. 
Peshtoqining ikki yonidagi masjid va darsxona oldiga 2 qavatli 3 qismga ajratilgan 
chuqur ravoqlar va burchaklaridagi guldastalarda Buxoro me’morchiligiga xos 
qadimiy va milliy an’analarni aks ettirilgan. 
Ko‘kaldosh madrasasi “Chor” uslubda, eshik va g‘ishtlarning terilishi 
xotamkori uslubida o‘z aksini topgan. 
Me’moriy obidaning o‘ziga xos tomoni shundaki, u Labi hovuz 
ansamblidagi eng katta imorat va Buxoro shahridagi eng katta madrasa 
hisoblanadi. Ko‘kaldosh madrasasida Sadriddin Ayniy tahsil olgan, hozirda u 
yashagan hujra muzeyga aylantirilgan va eksponatlar bilan jihozlangan. 
Me’moriy inshoot ilm maskani, madrasa sifatida faoliyat ko‘rsatgan. 
Madrasada 3 bosqichda ta’lim berilgan. 
Me’moriy obidaning bugungi kundagi holati haqida gapiradigan bo‘lsak, 
1997-yil Buxoro shahrining 2500 yilligi munosabati bilan Buxoro shahridagi 
me’moriy obidalar qatorida Ko‘kaldosh madrasasi ham ta’mirlandi. Madrasa 
atroflari ko‘kalamzorlashtirildi. Obidaning hovlisi hisoblangan Labi hovuz 
majmuasi qayta ta’mirdan chiqdi. 
Ko‘kaldosh madrasasi 1960-1970 va 1995-1997-yillarda ta’mirlangan. 
Hozirda Ko‘kaldosh madrasasida Buxoro viloyatining “Oltin meros” jamg‘armasi 
joylashgan. Inshoot mustaqillik yillarida bir necha bor ta’mirlandi. Inshoot 
YUNESKO tashkilotining Butun Jahon yodgorliklari ro‘yxatiga kiritildi. 2000-yil 

---