Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Ulug‘bek tomonidan Samarqand va Buxoroda qurilgan madrasalarning eng kichik 
va soddarog‘i. Bundan tashqari, madrasa bu davrda qurilgan boshqa me’moriy 
obidalardan o‘zining me’moriy yechimi bilan ajralib turgan. 
Madrasa o‘z davrida tolibi ilmlarga ma’rifat tarqatadigan ilm maskani 
vazifasini bajargan bo‘lsa, darveshlar va musofirlar uchun boshpana ham bo‘lgan.
Mustaqillik yillarida Abduxoliq G‘ijduvoniyning 890 yilligi (1993) 
munosabati bilan Ulug‘bek madrasasi ta’mirlangan. Serhasham naqshinkori 
bezaklari tiklangan. G‘ijduvoniy daxmasi ustiga 2003-yili tomi ustunli yog‘och 
o‘ymakori gumbaz bilan yopilgan ayvon qurildi. Daxma bezaklari qaytadan 
tiklandi. Madrasa oldi, daxma va yangi qurilgan masjid joylashgan hudud 
zamonaviy talablarga mos qilib obodonlashtirildi.
Me’moriy obidaga hukumatimiz hamda xalqaro tashkilotlar tomonidan 
berilayotgan e’tiborga to‘xtaladigan bo‘lsak, madrasa YUNESKO tashkilotining
Butun Jahon yodgorliklari ro‘yxatiga kiritildi. 1993-yilda Buxoro shahrining 
tarixiy markazi (1-sessiya, Kolumbiya) “Butunjahon madaniy meroslari 
ro‘yxati”ga kiritilgan. 
Masjidi Kalon 
 
Masjidi Kalon inshooti o‘rta asrlarning 
noyob me’morchilik namunasi bo‘lib, uning 
o‘rnida 
dastlab 
qoraxoniylar 
sulolasi 
hukmronligi davrida Juma masjidi bunyod 
etilgan. Shayboniylar davrida esa u Masjidi 
Kalon sifatida qayta qurildi. Masjidning 
hozirgi ko‘rinishi Shayboniylar sulolasiga 
mansub xonlar tomonidan bunyod etilgan. 
Me’moriy obidani bunyod ettirgan 
shaxslar 
haqida 
gapiradigan 
bo‘lsak, 
inshootning ko‘pgina qismlari Ubaydullaxon, 
Abdulazizxon va Abdullaxon davrida qurilgan. Abdulazizxon (1509-1550) – 
Shayboniylardan, Ubaydullaxonning o‘g‘li, Xorazm hokimi (1538-1539). 
Otasining vafoti (1540)dan so‘ng mamlakatda ikki hokimiyatchilik yuzaga kelib, 
Abdulazizxon Buxoro xoni (1540-1550), Ko‘chkinchixonning o‘g‘li Abdulatifxon 
esa Samarqand xoni (1540-1551) bo‘lgan. Abdulazizxon o‘z hukmronligi davrida
davlat va aholi manfaatlarini ko‘zlab qaror islohotlar o‘tkazgan, ayrim soliqlar 
(tanob puli, tafovut va tavfiri va b.)ni bekor qilgan, Buxoro atrofini yangi devor 
bilan o‘rashga kirishgan (uni Abdullaxon II bitkazgan bo‘lib, XX asr boshlarigacha 
saqlangan). Bundan tashqari u Buxoroda madrasa, ulkan kutubxona, Bahouddin 
Naqshband qabristonida xonaqohlar bunyod ettirgan.
Abdullaxon (to‘liq ismi: Abdulla ibn Iskandarxon ibn Jonibek sulton ibn Xoja 
Muhammad ibn Abdulxayrxon) (1534, Miyonqol, Ofarinkent qishlog‘i – 1598, 
Samarqand, Buxoro yaqinidagi Bahouddin majmuasiga dafn etilgan) – o‘zbek 
davlatchiligi tizimidagi Buxoro xonligining shayboniylar sulolasidan chiqqan eng 
yirik hukmdori (1583-1598), davlat arbobi, sarkarda, ilm-fan, ma’rifat, madaniyat 

---