Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
sudyalik va xalqdan har xil soliqlarni undirib olish, o‘z nomidan kumush va mis 
tangalar zarb etish huquqiga ega edi. Odatda satraplik tepasida faqat ahamoniylar 
oilasiga mansub forslar turgan. Satraplar faoliyatini doimo nazorat etib turish 
uchun maxsus amaldor-ayg‘oqchilar – noib tayinlangan. 
Saroyda ilm-u fan muhiti yaratilgan, Ktesiy va Ksenofon singari tarixchilar 
bo‘lgan. Suza va Persopol shaharlarida naqshli Doro I va Kserksning 100 ustunli 
naqshli saroyidagi bezaklar davlatning moddiy madaniyat yuksalganidan dalolat 
beradi. Bunda afsonaviy qushlar hamda har xil hayvonlar, podsho va 
amaldorlarning qabul qilish marosimlari bo‘rtma rasmlarda tasvirlanishi buning 
isbotidir.
Doro I ning Behustun bitiklarida quyidagi tarixiy shaxslar haqida ma’lumot 
uchraydi. Mil.avv 523-522-yillari ahamoniylar saltanatini larzaga keltirgan 
Gaumata (522-yil sentabrda vafot etgan), Marg‘iyonada mil.avv 522-yil 
qo‘zg‘olon ko‘targan Frada (bu qo‘zg‘olonni bostirgan Baqtriya satrapi, fors 
Dodarshish), hozirgi Janubiy Qozog‘iston va Shimoliy O‘zbekiston hududlarida 
yashagan saklar yo‘lboshchisi Skunxalar haqida ma’lumot uchraydi.
Ahamoniylar davlati Sharq va G‘arb bilan diplomatik aloqalar yo‘lga 
qo‘yilgan. Masalan, Kir II va massagetlar malikasi To‘maris o‘rtasida og‘zaki 
shaklda, ya’ni elchi orqali diplomatiya olib borilgan. Og‘zaki deyilishiga sabab, u 
paytda hali massagetlarda yozuv bo‘magan. Kir II To‘marisdan unga turmushga 
chiqishini so‘raydi, lekin massagetlar malikasi bunga rozi bo‘lmaydi. Bundan 
ko‘zlangan maqsad To‘maris emas, balki massagetlar yeri edi. Ahamoniylar
yunon shahar-davlatlari bilan ham diplomatik aloqalar olib borgan. Xususan, fors 
elchilari Afina va Spartadan yer-suv talab qiladilar. Shunda afinaliklar fors 
elchilarini qoyadan itarib yuboradi, spartaliklar esa fors elchilarini chuqur quduqqa 
tashlab: “Keraglicha yer-suvni shu yerdan topasizlar”, deb aytgan. 
Davlatning harbiy holati juda qudratli edi. Har bir satraplik yurish paytida 
ancha qo‘shin yetkazib berar edi. Xususan Marafon jangida yosh baqtriyalik 
jangchi haqida ma’lumotlar uchraydi. Bunda tashqari, Salamin jangida qo‘shin 
markazida sak qabilalari alohida jasorat ko‘rsatganliklari Esxilning “Forslar 
tragediyasi”da yozib qoldirilgan. Bundan bilishimiz mumkinki, qo‘shin bosib 
olingan barcha satrapliklardan yig‘ilgan. Bundan tashqari, shahanshohning o‘ziga 
tegishli bo‘lgan maxsus gvardiyasi ham bo‘lgan. Gerodotning ta’riflashicha, fors 
qo‘shini tarkibidagi baqtriyaliklar kamon va nayza bilan, sak qabilalari esa xanjar 
va jangovor oyboltalar bilan qurollangani, sug‘diylar va xorazmlilar esa 
baqtriyaliklar kabi qurollangani ko‘rsatilgan. Doro I davrida mamlakatda 300 
mingga yaqin qo‘shin, otliq va tuyakashlardan iborat bolib, uning tarkibida fillar 
ham bo‘lgan. Mamlakatda harbiy flot mavjud bo‘lgan. Kserks davrida qo‘shin soni 
ko‘pligidan uni hisobga oluvchilar doim adashib ketganligi manbalarda yozilgan.
Hukmdorlarning amalga oshirgan islohotlari quyidagilardir: Doro I oltin 
“dariq” tanga birligini ishlab chiqdi. Bir dariq 8,4 
g 
oltinga, 20 kumush tangaga, 
bir tanga 5,6 
g
kumushga teng edi. Oltin dariqni faqat shahanshoh, kumush tangani 
esa viloyat hokimlari ham zabt etishi mumkin edi. Doro I mamlakatda “doroiy” 
tangalarini zarb ettirdi. U mamlakatda harbiy islohotlar ham olib bordi, xususan 

---