Akbar bahromov shavkat sharipov manzura nabiyeva

«Qizil kitob»
«O‘zbekiston Respublikasi Qizil kitobi»ga o‘lka miz 
qo‘riqxona va rezervatlardan tashqari 3 ta milliy 
tabiat bog‘lari, 1 ta kompleks landshaft-buyurtma-
xona, 12 ta buyurtmaxona, 10 ta tabiat yod gorligi,

---

50-rasm. 
Zomin davlat milliy tabiat bog‘i.
olasiz). Bu maskanlarga kelgan kishi o‘lkamiz tabiati 
bilan yaqindan tanishadi, uning go‘zalligidan va toza 
havosidan zavqlanadi. Tabiatni asrash va avay lash 
nechog‘liq zarurligini tushunib yetadi. Tabiatga, Va-
tanimizga bo‘lgan mehri ortadi. 
Az iz o‘quvchilar! Siz ham Vatanimiz tabiatini
asrashga harakat qiling. Daraxt va butalar shoxla-
rini sindirmang, gullab turgan o‘simliklarni bekorga 
yulib olmang. O‘rmon, bog‘ va dalalarda yashovchi 
hayvonlarni bezovta qilmang. Ular ning uyasini buz-
mang, qush palaponlarini inidan olib, o‘zingizcha 
boqmang, qushlarga xalal bermang.
Tabiat qo‘ynida dam olib bo‘lganingizdan so‘ng 
atrofni ko‘zdan kechiring. O‘zingizdan keyin bu joy-
larda chiqindilarni qoldirmang.
Ko‘kalamzorlashtirish ishlarida faol qatnashing. 
eking hamda parvarish qiling.

---

Keyingi yuz yil ichida Yer yuzi aholisi tez sur’atda 
ortdi. Katta yerlar ekin maydonlariga aylantirildi,
shahar va qishloqlar, korxonalar qurildi. Bularning 
barchasi adir, cho‘l va o‘rmonlar egallagan yerlarning 
o‘zlashtirilishi hisobiga amalga oshiril moqda. Natijada 
Yer yuzidagi tabiiy o‘simliklar qoplami kamayib ketdi. 
Masalan, o‘lkamizda yong‘oq, pista, bodom, do‘lana 
kabi mevali daraxtlar, zira, piskom piyozi, anzur, qo-
raqand kabi dorivor o‘simliklar kamayib bormoqda.
Adir, cho‘l va o‘rmonlarning o‘zlashtirilishi natija-
sida hayvonot olamiga juda katta zarar yetkazildi. 
Hayvonlarning bir qancha turlari yo‘qolib, ko‘plab 
turlari kamayib ketdi. Ba’zi hay vonlar kamayib, no-
yob bo‘lib qolganligidan «O‘zbekiston Respublikasi 
Qizil kitobi»ga kiritilgan.
Insonning tabiatga salbiy ta’sirini ma’lum bir hu-
dudda taqiqlash, yo‘qolib borayotgan hayvon va 
o‘simlik turlarini muhofaza qilish hamda ko‘paytirish 
maqsadida 
tashkil etilgan.
Qo‘riqxona
Qo‘riqxonalarda hayvonlar va o‘simliklar nazoratga 
olinadi. Noyob hayvon va o‘simlik turlarining soni 
ko‘paytirilib, tabiatni asli holida saqlashga harakat 
qilinadi. 
Qo‘riqxonalarda yerosti boyliklari, daryola r va 

---

boshqa tabiat boyliklari ham muhofazaga olinadi. 
Qo‘riqxonalar ko‘plab mamlakatlarda tashkil etilgan. 
2 ta biosfera rezervati tashkil etilgan. Ularning nomi 
va qayerda joylashganligi O‘zbekiston Respublikasi-