Akbar bahromov shavkat sharipov manzura nabiyeva

---

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi
vazirligi tomonidan tavsiya etilgan
Beshinchi nashr
«SHARQ» NASHRIYOT-MATBAA
AKSIYADORLIK KOMPANIYASI
BOSH TAHRIRIYATI
TOSHKENT – 2020
AKBAR BAHROMOV
SHAVKAT SHARIPOV
MANZURA NABIYEVA

---

Topshiriqni bajaring
Savollarga javob toping
Darsning yakuni
Amaliy ishni bajaring
Mas’ul muharrir
Z. Jabborov – 
biologiya fanlari doktori, professor
Taqrizchilar :
M. Mirakmalov –
Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston
Toshkent shahar Olmazor tumanidagi
233-umumiy o‘rta ta’lim maktabining oliy
N. Yusupova –
Navoiy shahar 11-AFCHO‘IMning oliy
Xalq ta’limi a’lochisi.
ISBN 978-9943-5996-0-4
© Bahromov A., Sharipov Sh., Nabiyeva M.
© «SHARQ» NMAK Bosh tahririyati, 2020.
Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari 
hisobidan chop etildi.
UO
Darslik mavzulariga joylashtirilgan ushbu QR-kod belgilarini skaner 
qilish orqali mavzularga oid internet ma’lumotlaridan foydalanishingiz 
mumkin.

---

3
KIRISH
O‘LKAMIZ TABIATI
Yozgi ta’tilda maza qilib dam oldingiz. Yoz o‘ziga 
xos ajoyib fasldir. Bu davrda kunlar uzun, tunlar esa 
qisqa bo‘ladi. Quyosh nurlari o‘lkamiz hududiga tikroq 
tushadi. Shuning uchun kunlar issiq, osmon bulutsiz 
bo‘ladi.
Yoz bolalarning eng sevimli faslidir. Yozda bolalar
tengdoshlari bilan o‘ynaydilar, cho‘miladilar, tabiat
ne’matlaridan bahramand bo‘ladilar.
Yozda dala va bog‘larda ishlar qizg‘in tus oladi. 
Ekinlar tagi yumshatiladi, o‘g‘it solinadi, sug‘oriladi,
zararkunanda hasharotlardan tozalanadi. Hasharot- 
larni qirishda jiblajibon, so‘fito‘rg‘ay, chug‘urchiq,
qaldirg‘och, chumchuq, chittak kabi qushlar katta 
yordam beradi.
Parvarish qilingan ekinlar barq urib o‘sadi. Yoz 
o‘rtalarida g‘o‘zalar gullaydi, bug‘doylar pishadi. Bu 
davrda birin-ketin karam, kartoshka, bodring, pomi-
dor, sabzi, piyoz kabi sabzavotlar yetiladi. Polizlarda 
shirin-shakar tarvuz va qovunlar pishadi. Dala ekinlari 
hosilini yig‘ishtirish qizg‘in pallaga kiradi.
Yozda bog‘larda ham ishlar ko‘payadi. Daraxtlar 
va toklarga zararkunanda hasharotlarga qarshi dori-
lar sepiladi. Ularning tagi yumshatiladi va sug‘oriladi. 

---

Tok novdalari vaqti-vaqti bilan kesib turiladi. Quyosh 
taftida o‘rik, olcha, shaftoli, olma, nok, uzum kabi 
mevalar navbatma-navbat pishadi. Ularning hosili el 
dasturxoniga tortiq qilinadi. 
Uy hayvonlari – qo‘y, echki, ot va qoramollar yoz 
davomida yaylovlarda boqiladi. Chorvadorlar aholini 
go‘sht va sut mahsulotlari bilan ta’minlaydi.
O‘lkamiz tabiati g‘oyatda go‘zaldir (1-rasm). Mam-
lakatimizning kunchiqar tomonini baland tog‘lar egal-
lagan. Baland tog‘ cho‘qqilaridagi qorlar yozda ham 
erib tugamaydi. Bu davrda tog‘ yonbag‘irlarining ta-
biati yashil libosda bo‘ladi. Bu joylar o‘zining chiroyli