Akademik litsey, kasb-hunar kollejlarida informatika fanini o

Ko‟z uchun mashqlar. 
Zo‘riqish tufayli kam kiprik qoqayotgan bo‘lsangiz, 
har 5 soniya ongli ravishda ko‘zlaringizni pirpiratib turing. Bunda ko‘z 
shohpardasi namlanib, halok bo‘lgan to‘qimalardan forig‘ bo‘libgina qolmay, balki 
ko‘z olmalarini ham massaj qiladi. Bu esa juda foydalidir. Bundan tashqari, ko‘z 
olmalarini barmoqlar bilan uqalash mumkin.Avval tashqi burchakdan ichkariga 
qarab, so‘ngra aylanma harakatlar bilan ichkaridan tashqariga qarab ohista massaj 
qiling. Ko‘zlaringiz yumoq bo‘lsin. Ko‘zlarni yumib, aylanma harakatlar qilish 
ham 
g‘oyat foydalidir. Mushaklar akkomodasiyasi (ko‘z gavharining 
ravshanlashishi) uchun mashq: deraza oynasi oldiga turing, navbat bilan deraza 
romidagi bir nuqtaga va uzoqqa nigohingizni qarating.
Ko‟zlar toliqmasligi uchun: 
Ekrandagi tasvir ravshanligi ko‘nglingizdagiday 
bo‘lishiga erishishga harakat qiling, bunda imkon boricha ekran aniqligi va 
kontrastlikni o‘zingizga moslab oling. Ekran displeyiga chiroq nuri, turli akslar 
tushmasligi uchun uni shiftdagi chiroq tagiga emas, balki derazalarga to‘g‘ri 
burchak ostida joylashtirish kerak. Krasnodar o‘lkasining bosh oftalmologi, 
tibbiyot fanlari doktori E.I.Volik maqolasidan parchalar keltiramiz. Ko‘zlaringizni 
komp‘yuterdan himoya qiling! Ko‘zlarning ravshanlik darajasi va komp‘yuter 
bilan ishlash o‘zaro chambarchas bog‘liqdir. Misol uchun, birinchi bor 2001- yilda 
amalga Komp‘yuter ko‘rish Sindromi (Computer Vision Syndrome, CVS) 
atamasini kiritgan Amerika oftalmologlar assotsiatsiyasining maoruzasini olaylik. 
Bu maoruzada sindromning paydo bo‘lish sabablari va uning oqibatlari haqida 
batafsil ma‘lumotlar berilgan. Oftalmolog – olimlarning fikriga ko‘ra, ko‘p vaqtni 
komp‘yuter ekrani oldida o‘tkazadigan odamlarda ko‘rish qobiliyatining o‘ziga xos 
buzilishi hollari vujudga keladi.
Ya‘ni: 
- ko‘rish qobiliyati pasayadi; 
- yaqindan uzoqqa va aksincha uzoqdan yaqinga nigohini qaratish qobiliyati 
pasayadi ( akkomodasiya izdan chiqadi); 
- bitta narsa ko‘zga ikkita bo‘lib ko‘rinadi; 
- kitob o‘qiyotganda ko‘zlar tez charchaydi; 

---

- ko‘zlar achishadi; 
- ko‘z va peshonada og‘riq paydo bo‘ladi; 
- ko‘zlar harakat qilganida og‘riydi; 
- ko‘zlar atrofi qizaradi va shishadi. 
Ba‘zi odamlarda ekran oldida to‘xtovsiz 2 soat davomida ishlaganlaridan 
so‘ng, ko‘pchilikda 4 soat, deyarli barchada 6 soatdan so‘ng CVS sindromi paydo 
bo‘ladi. Olimlar komp‘yuter ekrani oldida uzoq vaqt ishlash natijasida CVA 
sindromi vujudga kelishidan tashqari ko‘rish qobiliyati pasayishini ( yoki ilgari 
ham ko‘rish qobiliyati past bo‘lganlariniki yanada pasayib ketishi) ham 
taokidlaydilar. Ayniqsa, komp‘yuter grafikasi bilan shug‘ullanish davrida ko‘rish 
qobiliyati vaqtincha pasayadi. Tadqiqodchi olimlarning xulosasiga ko‘ra, 
insonning ko‘rish qobiliyati komp‘yuterdagi tasvir bilan ishlash uchun 
moslashmagan. Monitoringiz ekranidagi tasvirlarning alohida belgilarini aytib 
o‘taylik: 
- u o‘zidan nur taratadi, tasvir aks etmaydi; 
- kontrastlik past, yoritilgan xona uni yanada pasaytiradi; 
- tasvir to‘xtovsiz emas, diskret nuqta-piksellardan iborat; 
- tasvir lipillaydi, ya‘ni nuqtalar maolum bir chastotada yonadi va o‘chadi; 
- aniq chegarasi yo‘q, chunki piksel asta-sekinlik bilan fonga o‘tib ketadi. 
Komp‘yuterlarning inson ko‘ziga zararli taosiri ular paydo bo‘lganidayoq 
maolum bo‘lgan. Monitor oldida bir necha soat o‘tirib ishlagandayoq ko‘zlar 
charchar, qizarib ketar va yoshlanar edi. So‘ngra boshda og‘riq paydo bo‘lar edi. 
Ko‘zlari uzoqni ko‘ra olmaydigan, astigmatizmi bor, yaqinni ko‘ra olmaydigan 
xodimlarning ko‘rish qobiliyati keskin pasayib ketdi, ular tez-tez ko‘zoynaklarini 
almashtirar, so‘ngra asta-sekin nogironlarga aylanib borar edilar. Ilgari ko‘rish 
qobiliyatining pastligidan nolimaydiganlar esa endi ko‘zoynak taqa boshlar va 
yuqoridagilar qatoridan joy olar edilar. Diqqat: Ko‘z xirurglari bugungi kunda ham 
zamonaviy komp‘yuterlar yillar davomida muvofiqlashtirilgan ekanligiga qaramay, 
ko‘zlari operatsiya qilingan odamlarga 2-3 oy davomida kopmputer bilan ishlashni 

---

taoqiqlaydilar. Ko‘zlarning haddan ziyod zo‘riqishi operatsiya qilingan ko‘zga 
salbiy ta‘sir qilishi mumkin. Ilova: Manba:www.medlinks.ru.