Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

I6-rasm.  Abu  N asr  Forobiy
17-rasm.  Abu  R ayhon 
Beruniy
18-rasm.  Abu  Ali  ibn  Sino.
45

---

qayd  qiladi. 
Binobarin  m ikroskop  kashf qilinm asdan,  m ikrobi- 
ologiya  fani  hali  shaklianm asdan  600—700  yil  oldin  Ibn  Sino 
yuqum li  kasalliklar  suv  va  havo  orqali  tarqalishini  e ’tiro f etadi.
Z ahiriddin  M uham m ad  Bobur  (1483— 1530)  faqat  buyuk 
davlat  arbobi,  shoir  b o ‘hb  qolm asdan,  tabiatshunos  olim   ham dir.
Bobur  tom o n id an   yozilgan  «B oburnom a»da  M arkaziy  Osiyo, 
A fg'oniston,  H indiston  kabi  m am lakatlarning  tarixi,  geografiyasi, 
xalqlar turm ush  tarzi,  m adaniyati  bilan  birga  o'sim lik va  hayvonot 
olam i  to 'g 'risid a  qiziqarli  m a ’lum otlar  berilgan.  Bobur  adabiyot- 
larda  keltirilgan  yoki  birovlardan  eshitganlari  em as,  balki  o 'zi 
ko'rgan,  kuzatgan  hayvonlar,  o'sim liklar  tuzilishi,  hayot  tarzi, 
ularning  o 'z a ro   o'xshashligi  yoki  farqlari  haqidagi  m a’lum otlarni 
bayon  etad i.  X ususan,  u  S am a rq a n d ,  B uxoro  yaylovlarida 
archalar,  butalar,  sarvlar,  zaytunlar,  chinorlar  ko'pligini,  bu  yer- 
lardagi 
h ay v o n larn in g  
k o 'p ch ilig i 
H in d isto n  
hayvonlariga 
o'xshashligini  aytadi.  B oburto'ti,  tovuq,  laylak,  o 'rd ak ,  fil,  may­
m un,  delfin,  tim soh,  kiyik  va  boshqa  hayvonlarning  tashqi  qi- 
yofasini,  hayot  kechirish  tarzini  tasvirlaydi.  Bobur  hayvonot  dun- 
yosini  to 'r t  guruhga:  quruqlik  hayvonlari,  parrandalar,  suv  yaqini- 
da  yashaydigan  hayvonlar  va  suv  hayvonlariga  ajratgan.
M uxtasar  qilib  aytganda,  tabiat,  undagi  voqea-hodisalar 
haqidagi  tasaw u rlar,  tushunchalar,  bilim lar  3000—4000  yillar j 
m obaynida  asta-sekin  to 'p lan a  borgan.  Tabiat,  undagi  o'simliklar, 
hayvonlar  tuzilishi,  ularda  ro 'y   beradigan  o'zgarishlar  haqidagi] 
bilim larning  to 'p lan ish id a  o 'rta   asrlarda  yashagan  M arkaziy  Osiyoj 
olim larining  faoliyati  benihoyat  yuksak  bo'lgan.
4. 
Bob  so'ngida  berilgan  xulosalar,  atam alar  va  ularning] 
lo'g'aviy  m a ’nosini  bilib  oling.
7 - §   VAZIFALARI