Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

3 2 -§   VAZIFALARI
196

---

с .  Inson  tomonidan  sarflanadigan  energiyaning  qo‘llanilishi;
D.  A  va  С javoblar  to‘g‘ri;
E.  В  va  С javoblar  to ‘g‘ri.
IV. 
28-jadvalni  t o ‘ldiring 
(bunda  aw algi  m avzudan  ham   foy- 
dalaning).
28
-jadval
E kosistem alar
U larning  o ‘xshashliklari
Farqlari
1.
II.
V. 
0 ‘rtog‘ingiz  bilan  biogeotsenoz  va  ekosistem a  tushun- 
chalarining  farqi  t o ‘g ‘risida  mulohaza  yuriting.
3 2 -§ .  TABIIY  VA  SUNMY  EKOSISTEMALAR
Ekosistem a  (yunoncha 
oykos
  —  yashash  joyi, 
sistema  — 
uyushma)  m oddalar,  energiya  va  inform atsiya  oqim lari  orqali 
o ‘zaro  bogMangan  har  xil  turga  m ansub  organizm lar  va  m uhit 
yigMndisidir.  Ekosistem a  tushunchasi  fanga  1935-yilda  A.  Tensli 
tom onidan  kiritilgan.  Ekosistem a  va  biogeotsenoz  tushunchalari 
ko'pincha  bir  m a’noda  ishlatilsa  ham   bu  tu sh iin ch alar  sinonim lar 
emas.  Ekosistem alar  o ‘z  o ic h a m la ri  va  m urakkabligi  jih atidan 
xilma-xildir.  B iogeotsenozlar  m a’Ium,  aniq  chegaraga  ega,  eko- 
sistem alarning  aniq  chegarasini  ajratish  qiyin.  Bir  tom chi  suv 
o'zidagi  m ikroblari  bilan,  chiriyotgan  to 'n k a   o ‘zidagi  m ikroorga- 
nizmlari,  zam b u ru g iari,  m ayda  um urtqali  hayvonlari  bilan  kichik 
ekosistemalarga  misol  b o ‘la  oladi.  Eng  katta  ekosistem a 
bios- 
feradir.
  Ekosistem a  tarkibiga  bir  necha  biogeotsenozlar  kirishi 
m um kin.  S hunday  qilib,  ekosistem a  biotsenozga  nisbatan  keng 
m a’nodagi  tu shu nchad ir.  H ar  qanday  biogeotsenoz  ekosis- 
tem adir,  lekin  h a r  qan day   ekosistem ani  biogeotsenoz  deb 
boMmaydi.
Ekosistem alar  tabiiy  va  su n ’iy  b o ia d i.  Tabiiy  ekosistem alarga 
hovuzlar,  dengizlar,  o ilo q la r ,  chakalakzorlar,  o ‘rm o nlar  va 
boshqalarni  misol  qilib  keltirish  m um kin.
197

---

0
‘z ig a   x o s   o ‘sim lik la r   d u n y o s i  va  la n d sh a ftig a   e g a   b o'lgan  
b io g e o t s e n o z la r   g e o g r a flk   z o n a llik   b ila n   h a m   c h a m b a r c h a s   bog'Uq