Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

A m e r ik a   o lim i  M e lie r   n im a n i  a n iq ia g a n ?
5  E v o lu ts iy a n in g   s in t e t ik   n a z a r iy a s in i  va  m o h iy a t in i  tu s h u n t ir in g .
6  U n in g   a s o s iy   q o id a la r in i  a y tib   b e r in g .
7 
Alohidalanish  xillarini  izohlab  bering.
l5 - § .  EVOLUTSIYANING  SINTETIK  NAZARIYASI
XX  asrga  kelib  irsiyat  va  o'zgaruvchanlik.  bir  va  h ar  xil  turga 
i(iruvchi  organizm lar  orasidagi  m unosabatlar,  tu r  strukturasi  kabi 
masalalar  atroflicha  o'rgan ila  boshlandi.  G enetika,  ekologiya, 
molekular  biologiya  singari  biologiyaning  yangi  shoxobchalari 
shakllandi.  M azkur  fanlarning  klassik  darvinizm   bilan  qo'shilishi 
natijasida  evolutsiyaning  sin te tik   nazariyasi  yaratild i. 
Bu 
nazariyaning  asosiy  qoidalari  bo'lib:
1.  Evolutsiyaning  boshlang'ich  m ateriali  m utatsion  va  kom ­
binativ  o'zgaruvchanlik  hisoblanadi.
2.  Evolutsiyaning  boshlang'ich  birligi  b o'lib  populyatsiya 
sanaladi.
3.  Evolutsiyaning  boshlang'ich  omili  populyatsiya  to 'lq in i, 
genetik-avtom atik  jarayonlar  va  alohidalanishdan  iborat.
4.  H ar  b ir  tu r  populyatsiyalardan  tashkil  topgan.
5.  T ur  m orfologik,  bioxim ik,  fiziologik,  ekologik,  genetik 
jihatdan  nisbatan  farqlanuvchi,  jinsiy  jih atd an   alohidalashgan 
kenja  tur.  populyatsiyalar  m ajm uasidan  tashkil  topgan.
6
.  G enlar  almashishi,  oqim i  faqat  tu r  doirasida  amalga  oshadi.
7.  Evolutsiya  divergent,  y a ’ni  bir ajdod  tu rdan   bir  necha  yangi 
turlar  kelib  chiqishi,  ayrim  hollarda  esa  yagona  ajdod  turdan  ya­
gona  yangi  tu r  kelib  chiqishi  ko'rinishida  bo'ladi.
8
.  Evolutsiya  asta-sekin  kechuvchi  uzoq  m uddatli  jarayon 
b o iib ,  bunda  turlarning  kelib  chiqishi  bir  populyatsiyaning 
boshqa,  yangi  populyatsiya  bilan  alm ashishi  orqali  tavsiflanadigan 
evolutsion  bosqich  sanaladi.
9.  T urning  asosiy  m ezoni  jinsiy  alohidalanish  ekanligi  e ’ti­
borga  olinsa,  m azkur  m ezonni  jinsi  yaxshi  ifodalanm agan  orga­
nizmlarga  nisbatan  tatbiq  qilib  b o im a y d i.
10. M ikroevolutsiya  tu r  doirasidagi.  m akroevolutsiya  esa  tu r­
dan  yuqori  taksonlardagi  evolutsion  jarayonlarni  ifodalaydi.