Ajiniyaz nomidagi nukus davlat pedagogika inustuti tabiiy fanlar fakulteti

Elektromanfiyligi: 2,19	5	B
Birinchi ionlanish energiyasi eV: 23
Elektron tuzilishi: 2s^2 2p^1			Ikkinchi ionlanish energiyasi eV: 24
Oksidlanish darajasi: 3,	Uchinchi ionlanish energiyasi eV: 25
Kovalent radiusi: 82	10.811
Atom radiusi (Ǻ): 98			Suyuqlanish temperaturasi ^OC: 2275
Zichligi (g/sm^3): 2.34		Qaynash temperaturasi ^OC: 3931
Atom hajmi (sm^3/mol): 98
GeyLyussak va Bor (unsur) Tenar 1808 yilda	Tabiatda tarqalishi: Yer postlog’I jihatdan 4% tashkil qiladi		Rangi: qattiq modda mort

Izotoplari.

Borning tabiiy izotoplari 2 xil bo‘lib, ¹⁰B izotopi tabiiy borning 19,8 % ulushini tashkil qiladi. Qolgan, 80,2 % bor izotopi esa ¹¹B dan iborat.

Bundan tashqari, Borning yana 13 xil radioaktiv izotopi olingan bo‘lib, ularning barchasi juda qisqa yarim yemirilish davriga ega. Eng barqaror radioaktiv bor izotopi bo‘lmish ⁸B ning yarim yemirilish davri atigi 770 msek ni tashkil qiladi.

Fizik xossalari.

Bor – qattiqlik ko‘rsatkichi bo‘yicha eng yuqori darajali moddalardan biridir. U qattiqlik borasida faqat olmosdan keyin turadi. Shuningdek, yarimo‘tkazgich xossalari ham mavjud. Eng katta yorilishga chidamlilik ko‘rsatkichi aynan borga tegishli bo‘lib, u 5,7 GPa ni tashkil qiladi.

Kimyoviy xossalari.

Kimyoviy jihatdan bor anchayin inert modda bo‘lib, xona haroratida u faqat ftor bilan ta’sirlashadi:

2B+3F₂→2BF₃↑

Qizdirilganda, bor boshqa galogenlar bilan reaksiyaga kirishib, trigalogenidlar hosil qiladi. Azot bilan birikishidan bor nitiridi BN, fosfor bilan esa bor fosfidi BP hosil qiladi. Uglerod bilan bor birikishidan esa tarkiban xilma-xil bor karbidlari hosil bo‘ladi: B₄C, B₁₂C, B₁₃C₂ va ho kazo.

Kislorodli muhitda yoki, havoda qizdirilganda bor katta issiqlik ajralib chiqishi bilan yonadi va bor oksidi B₂O₃ hosil bo‘ladi: