Ахоли яшайдиган жойларни режалаштириш ва ободонлартириш indd

Mavzu bo‘yicha savollar
1. Obodonlashtirish vazifalari nimalardan iborat? 
2. Turarjoy tumanlarining ko‘kalamzorlar tizimi qanday tashkil 
etiladi?
3. Muhandislik tarmoqlari qanday joylashtiriladi?

---

82
IV BOB. SHAHAR QURILISHINI LOYIHALASH
4.1. Shahar qurilishini loyihalash uslublari
Shaharning me’moriy-rejaviy strukturasini shakllantirish-
da, avvalo, asosiy funksional hududlar – sanoat va yashash 
hududlariga bog‘liq holda, uning kelajakda rivojlanishi hisobga 
olinadi. Agar shahar aholi joylari guruhli tizimining tashkil 
etuvchisi sifatida qaralsa, bu shaharning kelajakda rivojlanishini 
hisobga olish, tumanni rejalashtirishdan boshlanadi. Shaharning 
asosiy hududlarini rivojlantirish qo‘shni shaharlar rivojlanishiga 
xalaqit bermaydigan va ular bilan hududiy qo‘shilib ketmaydigan 
yo‘nalishda amalga oshiriladi.
Shaharning kengayishi uchun maxsus hududlar ajratiladi. Shaharni 
tashkil etuvchi asosning kengayishi taxminlari, bir kishiga turarjoy 
maydoni me’yorining o‘sishi, tabiiy-iqlimiy omillar ta’siri, shaharning 
iqtisodiy-geografik joylashishi, uning ma’muriy-madaniy va ilmiy 
ahamiyatidan kelib chiqib ushbu hududlarning o‘lchamlari va 
shaharning umumiy rejaviy tuzilishidagi o‘rni aniqlanadi. Shaharning 
asosiy hududlari uchun kelajakda talablarning me’yorlari mavjud. 
Ular ming kishi hisobiga aniqlanadi. Shaharning asosiy qurilish 
massivi ichida barcha qurilish turlari uchun hudud 15–20 ga/ming 
kishi, yashash hududi uchun 10-12 ga/ming kishi hisobida ajratiladi.
Amaliyotda shaharning asosiy hududlarining bir nechta o‘ziga 
xos hududiy-fazoviy rivojlanish chizmasi shakllandi. Bular: 
sektorli, parallel, ikkita sanoat-yashash majmualari va aholi 
joylarining guruhli tizimidir.
Rekonstruksiya qilinayotgan shaharlarda kelajakda 
rivojlanish chizmasi ko‘p jihatdan shaharning tarixiy 
shakllangan strukturasi bilan belgilanadi. Yangi shaharlarda 
hududiy-fazoviy rivojlanish chizmasi yuqorida keltirilgan 
omillarni hisobga olgan holda ko‘rib chiqiladi.

---

83