Ахлоқнинг келиб чиқиши, ихтиёр эркинлиги ва ахлоқ тузулмаси

АХЛОҚИЙ МАДАНИЯТ ВА ҚАДРИЯТЛАР

РЕЖА

• Ахлоқнинг келиб чиқиши
• Ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов
• Ахлоқ тузулмасининг моҳият мазмуни

• “Ҳар кимки илм-ҳикматни деса, уни ёшлигидан бошласин, соғ-саломатлигини асрасин, ахлоқ ва одобли бўлсин, сўзининг уддасидан чиқсин, ёмон ишлардан сақлансин, хиёнат, макр ва хийладан узоқ бўлсин, диёнатли бўлсин ва барча қонун-қоидаларни билсин, билимдон ва нотиқ бўлсин, илмли ва доно кишиларни ҳурмат қилсин, илм ва аҳли илмдан мол-дунёсини аямасин, барча реал моддий нарсалар тўғрисида билимни эгалласин”
• Абу Наср Фаробий

АХЛОҚНИНГ КЕЛИБ ЧИҚИШИ

• мулоҳаза қилиш
• Фикрлаш қобилияти
• Уят ҳисси
• Яъни ақли мавжуд
• Имом Ғазолий “олтинчи сезги ёки иккинчи юрак, юрак ичидаги юрак” деб атайди.
• Ақл ихтиёр эркинлигини, ихтиёр эркинлиги эса ақлни тақазо этади.

АХЛОҚНИНГ КЕЛИБ ЧИҚИШИ

ИХТИЁР ЭРКИНЛИГИ

Ирода эркинлиги

Ахлоқий эркинлик

Ахлоқий эркинлик

ЗАРУРИЯТ

Эркинлик» ва «ахлоқий эркинлик» тушунчалари

АХЛОҚИЙ ТАНЛОВ

• Ахлоқий англаш
• (ахлоқий онг)

• Ахлоқий муносабатлар
• (ахлоқий хатти-ҳаракатлар)

• Ахлоқий ҳис этиш(ахлоқий хиссиёт)

• АХЛОҚ ТУЗИЛМАСИ

АХЛОҚ ТУЗИЛМАСИ

АХЛОҚИЙ БАҲО

Мотив

ХУЛОСА

• Ҳатти-ҳаракатни тўғри баҳоламоқ учун уларнинг натижалари, мотивлари, мақсадлари ва воситалари, ҳатти-ҳаракат содир бўлган вазият ва унинг оқибатлари билан бир қаторда шаҳс савиясининг ҳусусиятлари, унинг ахлоқий қиёфаси, ижтимоий тажрибаси, ҳаёт йўли, руҳий аҳволи, ақлий имкониятлари ва даражаси (ёши, жинси, саломатлиги, маълумоти, маданий савияси ва шу кабиларни) ҳам эътиборга олиш лозим. Ахлоқий баҳолов принципи кишиларга ҳар томонлама, барча ҳусусиятларни назарга олиб ёндашувни талаб қилади.