Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
59 
 
Keltirilgan  kamchiliklar  dala  tajribalarida  variantlarni  standart  usulida 
joylashtirishni keng tarqalishiga asosiy to‗siq bo‗ldi. Bitta yoki ikkita o‗rganilayotgan 
variantdan keyin standart variantni joylashtiri sh , sistematik ravishda standart variant 
bilan  vizual  taqqoslash  orqali  nisbatan  istiqbolli  duragay  va  navlarni  ajratibolish 
imkoniyatiga ega bo‗lamiz. 
 Dala  tajribalarida  variantlarni  joylashtirish  bo‗yicha  eng  keng  tarqalganusulbu- 
variantlarni sistematik,  ya‘ni  tartibli  joylashtirish usuli  xisoblanadi.  Ayniqsa bu usul 
agrotexnik tajribalarda keng tarqalgan. 
 Variantlarni sistematik usulda joylashtirish-deganda tajriba bo‗yicha variantlarni 
shunday  joylashtirishga  aytiladiki,  unda  variantlar  qaytariqlar  bo‗yichama‘lum 
tartibda  sistematik  joylashtiriladi.  Variantlarni  sistematikjoylashtirishning  bir  necha 
bir necha turlari mavjud bo‗lib, assosa ikki xil usuli: variantlarni bir yarusda ketma –
ket joylashtirish va bir kecha yarusda shaxmat usulmda joylashtirish usuli ko‗llaniladi. 
Dala  tajribalarining  nisbatan  oddiy  usuli  variantlarni  bir  yarusda  ketma-ket 
joylashtirish  usuli  .Bu  usulda  variantlar  bir  yarusda  barcha  qaytariqlar  bo‗yicha 
oldindan  tadqiqotchi  tomonidan  belgilangan  tartibda  joylashtiriladi.Bunda  tashkiliy-
texnik  omillar  :  ya‘ni,  tuproqqa  ishlov  berish,  oziqlantirish,  ekish,  parvarish  qilish 
hosilni  yig‗ib  terib  olish  va  boshqalar  xisobga  olinadi.Agar  7  variantli  dala 
tajribasining  birinchi  qaytarig‗ida  variantlar  1,2,3,4,5,6,7  tartibda  joylashtirilgan 
bo‗lsa , qolgan boshqa qaytariqlarda ham shu tartibda joylashtiriladi.  
 
 
 
2-jadval