Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
58 
 
Variantlarni standart joylashtirish 
1st 
2 
3 
1st 
4 
5 
1st 
2 
3 
1st 
4 
5 
1st 
 
Variantlarni standart joylashtirish ko‗proq seleksiya va urug‗chilik bilan bog‗liq 
tajribalarda ko‗llaniladi.  Ayniqsa Davlat va nazorat nav sinashuchastkalarida bu usul 
keng ko‗llaniladi. Shuningdek standart usulni agrotexnik dalatajribalarda ham ko‗llash 
mumkin. 
Standart  usuli  dala  tajribalarida  tuproq  unumdorligi  muttasil  o‗zgarib  turishiva 
bir  biriga  yaqin  joylashgan  delyankalar  o‗rtasida  korrelyatsion  bog‗lanish  bo‗lish 
metodikasiga asoslanadi. 
Standart  usulida  har  bir  variant  o‗ziga  yaqin  bo‗lgan  kontrol  variant  bilan 
taqqoslanadi. YA‘ni, yer maydonining tuproq unumdorligini o‗zgarishi xisobga olgan 
holda  funksiyalarning  oraliq  sonini  topgan  holda  nazorat  variantining  hosildorligi 
chiziqli  interpolyatsiya  usulida  aniqlanadi.  Variantlarni  standart  usulida  joylashtirish 
eng  sodda  va  oddiy  usullardan  biri  bo‗lib,  undatuproq  unumdorligida  kuzatilib 
turadigan o‗zgarishlar ma‘lum darajada qoplanib turiladi. Shuningdek bu usulda olib 
boriladigan tajribalarda hatolik darajasi minimumga yaqinlashadi. 
Har bir o‗rganilayotgan variant oldida standart variantli joylashtirish bir karashda 
navlar  samaradorligi  va  agrotexnik  tadbirlar  to‗g‗risida  eng  aniq  baho  beradigandek 
ko‗riladi.  Biroq,  standart  usulini  ko‗llash  va  qiyosiy  baholash  amaliyoti  ularning 
sezilarli kamchiligimavjudligini ko‗rsatadi. 
 
Bunda : 

 
Birinchidan,  har  doyim  ham  yonma-yon  joylashgan  delyankalar  o‗rtasida 
korrelyatsion bog‗liqlik bo‗lavermaydi, 

 
Ikkinchidan,variantlar  soni  ko‗p  bo‗lganda  (10-12  donadan  ortiq)  tajribada 
o‗rganilayotgan  variantlar  bir  biridan  uzoqroq  joylashtiriladi  va  bunda  ularni 
taqqoslash qiyinlashadi, 

 
Uchinchidan, standart usul  

 
ko‗lamining  kattaligi  bilan  ajralib  turadi  va  unda  yerdan  foydalanish 
samaradorligi  yuqori  bo‗lmaydi,  ayniqsa  variantlar  soni  ko‗p  bo‗lgan  sharoitda  bu 
holat yaqqol namoyon bo‗ladi. 
 Dala  tajribalavrida  standart  variantlari  ikkita  variantdan  keyin  joylashtirilganda 
umumiy  maydonning  40%  ni,  bitta  variandan  keyin  joylashtirilganda  esa  50%  ni 
standart variantlar tashkil etadi. 

---