Agrotexnologiyalar instituti

Variantlarni rendamizatsion joylashtirish 
2 
4 
1 
3 
1 
3 
2 
4 
4 
2 
1 
3 
2 
1 
4 
3 
 
Rendamizatsiya  texnikasi. 
Rendamizatsiyaning  nisbatan  kulay  usuli 

---

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
107 
 
kuyidagilardan ibarat. Dastlab variantlar sonlar bilanrakamlanib yoki xarflar bilan 
belgilab chiqiladi. Bu belgilar bir xil kartochkalarga yoziladi. So‗ngra kartochkalar 
yaxshilab  aralashtirilibbittadan  ochib  chiqiladi.Variantlar  qaytariqlar  bo‗yicha 
kuraga  ko‗ra  chek  ochishga  asoslanib  ,  tasodifiy  tarzda  joylashtiriladi.  Har  bir 
qaytariq uchun aldoxida rendamizatsiya olib boriladi. 
Bugungi  kunda  zamonaviy  rendamizatsiya  usullari,  xususan  tasodifiy  sonlar 
jadvallari  ishlab  chiqilgan  (2-jadval).  Rakamlar  tasodifiy  joylashtirilganda,  uning 
moxiyati  0,1,2,3,4,5,6,7,8,9  dan  iborat  sonlar  xech  kanday  konuniyatga 
asoslanmagan  xolda  joylashtiriladi.  Shu  bilan  birga  bu  sonlardan  har  biri  xar  bir 
sahifada  tahminan  bir  xil  0.1  marta  ehtimoli  bilan  takrorlanadi.  Variantlarni 
rendamizatsiyalashda.jadvaldagi  tasodifiy  sonlardan  foydalanish  tartibini  misol 
bilan ko‗rib chiqamiz.  
To‗rtta qaytarikdan iborat olti  variantli  dala  tajribasini ko‗yilishini rejalashti 
ramiz.  Variantlarni  1,2,3,4,5,6  sonlari  bilan  belgilab  chiqamiz  va  jadvalga  ko‗ra 
variantlarni qaytariqlar bo‗yicha joylashtirish tartibini belgilaymiz. Buning uchun 
jadvalning  hoxlagan  saxifasidan  tasodifiy  sonlarni  tavakkal  qalam  bilan 
belgilabxisobdagi  boshlang‗ichjoy  va  jadvalda  mavjud  bo‗lgan  variantlar  tartib 
sonlarini  chikishiga ko‗ra davom  ettiramiz,  agar variantlar  to‗lik  chikmasa  oxirgi 
sondan  boshlab  teskari  yo‗nalishda  belgilanadi.  Faraz  qiling,  biz  jadvalning 
birinchi  saxifasidagi6  sonini  tanladik.  Shu  tartibda  xarakat  qilib  kuyidagi 
rendamizatsiyaon  tartibsiz  joylashtirishni  hosil  qilamiz  6,3,5,2,1,4.  Oxirgi 
delyankadagi  variant  nomeri  (bizda  4)  avtomatik  tarzda  yozib  ko‗yiladi, 
qaytariladigan va6 sonidan yuqori sonlar o‗tkazilib yuboriladi. 
Ikkinchi, uchinchi va to‗rtinchi kaytariqlar uchun hakm variantlar shu tartibda 
tartibsiz  joylashtiriladi.  Buning  uchun  har  bir  qaytarik  uchun  boshlang‗ich  sonni 
belgilab olish tavsiya etiladi. 
Natijada  variantlarni  qaytariklar  bo‗yicha  joylashtirish  kuyidagi  ko‗rinishda 
aks etadi. 
I kaytarikII qaytariqIII kaytarik IV qaytarik 
6, 3, 5, 2, 1, 42, 5, 4, 5, 1, 31, 2, 5, 3, 6, 43, 4, 2, 1, 6, 5 
Shunday  kilib,  birinchi  qaytarikning  birinchi  delyankasiga  6  variantni 
joylashtirishimiz  kerak,  ikkinchi  delyankaga  3  variantni,  uchinchi  delyankaga  5 
variantni va xakazo.  
Tartibsiz  takrorlanish  uslubi  (to‘liq  rendamizatsiya).
 
Dala  tajribasida 
rendamizatsiyaning  zamonaviy  usullari  ichida  eng  soddasitartibsiz,  sharoitlarni 
tartibsiz  holatda,  variantlarni  qaytariqlar  bo‗yicha  aralashtirib  butunlay  tasodifiy 
joylashtirish.  Masalan,3  variantdan  iborat  4  qaytariqli  tajriba  ko‗yilishi 
rejalashtirilgan.  Ajratilgan  dala  maydoni  12  delyankaga  bo‗linadi  (3x4q12) 
vatasodifiy  sonlar  jadvalga  ko‗ra  variantlarni  qaytariqlar  bo‗yichahar  bir  variant4 
tadan delyankaga joylashadigan holatda ajratiladi. 
 
 
 
 

---