Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
410 
мажмуидир. У аудит стратегияси ва тактикасини аудиторлик текшируви 
ҳажмини аниқлашдан, аудитнинг умумий режасини тузишдан, аудиторлик 
дастури, аниқ аудиторлик процедуралари ва услубларини ишлаб чиқишдан 
иборат.Режалаштириш аввало мақсадлар, процедуралар ва аудит ҳажмини 
белгилашни ўз ичига олади. 
Аудит мақсадалари – бажаришга мўлжалланган масалалардир. 
Аудит процедуралари – аудит мақсадалирга эришиш воситалари. Улар 
аудиторнинг аниқ аудит қисмида аудит далилларини олишга қаратилган 
ҳаракатлар тартиби ва кетма-кетлигини белгилайди. Бухгалтерия ҳисоботи ва 
ички назорат тизимлари ишончлилигини баҳолаш учун процедураларнинг 
бир катор турини фарқлашади: 
-Хўжалик ички назорати тизимларини тушуниш процедуралари, 
уларнинг мақсади хўжалик ички назорати тизимларини тушуниш ва унинг 
ишлашини мустаҳкамлаш учун маълумотларнинг зарурий миқдорини йиғиш. 
Бунда персонал сўровномалари, текшириладиган ташкилот услубикалари ва 
процедуралари инструкциялари, корхонанинг хўжалик фаолияти тадқиқоти 
ишлатилади.
-Хўжалик операцияларни моҳияти бўйича текшириш процедуралари 
турли ҳужжатлар бўйича қайта ҳисоблашлар ва сўммаларни таққослаш 
зарурияти, сўммалар фарқлигини топишни назарда тутади. Бунда хўжалик 
операциялари 
журналларда 
тўғри 
равишда 
қайдлангани 
ва 
умумлаштирилгани, ва синтетик ҳисоб регистрлари ва Бош китобга тўғри 
кўчирилганлиги текширилади. 
-Таҳлилий процедуралар молиявий ва номолиявий маълумотлар 
орасидаги 
эҳтимолли 
нисбатларни 
ўрганиш 
асосидаги 
молиявий 
ахборотнинг, шу жумладан қайдда акс этган сўмманинг аудитор текширган 
сўмма билан таққослаш баҳосини белгилайди. Бунда таққослашнинг турли 
кўринишлари, статистик услублар, коэффицентлар ишлатилиши мумкин. 
Процедураларнинг энг муҳим мақсадлари бўлиб корхонанинг молия-хўжалик 
фаолияти билан танишиш; корхонанинг ишлаб туриш имкониятларини 
баҳолаш; бухгалтерия ҳисоботларида хатоликларни аниқлаш; деталлашган 
аудиторлик тестлари сонини камайтириш ҳисобланади. 
Аудит мақсади ва процедураларининг жами ички аудитор иш ҳажмини 
белгилайди. 
“Ишни режалаштиришга кетадиган вақт аудит утказиладиган шахс 
масштабига, аудиторни мазкур шахс билан иш тажрибасига ҳамда унинг 
фаолиятини айниқса билимларига боғлиқ”
[4,299-бет]. 
Аудиторлик текшируви ҳажми остида аудиторлик процедураларининг 
ҳажми ва чуқурлиги, вақт сарфи, тўлақонли аудиторлик текширувини 
ўтказиш учун мутахассислар сони ва таркиби тушунилади. Аудиторлик 
текшируви ҳажми аудитор томонидан мустақил равишда ташкилот ҳақидаги 
билимлар, бўлажак ишлар масштаби прогнози, аудит топшириғига асосан 
белгиланади. 

---