Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
407 
-
иккинчи омил, бир ходимнинг ишлаган киши-кунлари режага нисбатан 
ҳақиқатда 10 кунга камайиши, сотилган маҳсулот ҳажмининг 22920,0 минг 
сўмга камайишига олиб келган: 
±∆СМ
к
= Х
1 
× ∆К × Д
0
× Кс
0
= 202 × (-10) × 8 × 1418,32 = - 22920,0 минг сўм 
-
учинчи омил, иш куни давомийлигининг режага нисбатан ҳақиқатда 0,2 
соатга қисқариши, сотилган маҳсулот ҳажмини 12034,0 минг сўмга 
камайишига таъсир кўрсатган: 
±∆СМ
д
= Х
1 
× К
1
× ∆Д × Кс
0
= 202 × 210 × (-0,2) × 1418,32= -12034,0 минг сўм 
-
тўртинчи омил, ходимнинг ўртача бир соатлик иш унуми режага 
нисбатан ҳақиқатда 315,02 сўмга ошиши, сотилган маҳсулот ҳажмини 
104232,0 минг сўмга кўпайишига олиб келган: 
±∆СМ
Кс
=Х
1 
× К
1
× Д
1
× ∆Кс =202 × 210 × 7,8×(+315,02)= +104232,0 минг 
сўм. 
Сотилган маҳсулот ҳажмининг ўзгаришига таъсир кўрсатувчи барча 
омилларнинг умумий йиғиндиси натижа кўрсаткичининг ўзгаришига тенг 
бўлиши лозим: 
±∆СМ = (±∆СМ
х
) +(±∆СМ
к
) + (±∆СМ
д
) + (±∆СМ
Кс
) = (+4992,0) + (- 22920,0)
+ (-12034,0) + (+104232,0) = +74270 минг сўм 
Бу сотилган маҳсулот ҳажмининг ўзгаришига таъсир кўрсатувчи 
омилларнинг таъсири тўғри ҳисоб-китоб қилинганлигидан далолат беради. 
Шундай қилиб, “НАМУНА” масъулияти чекланган жамиятда сотилган 
маҳсулот ҳажмини янада оширишнинг ички имкониятлари мавжуд бўлиб, 
ундан жамият раҳбарияти фойдалана олмаган. Яъни, агарда бир ходимнинг 
ишлаган киши кунлари ва иш кунининг давомийлиги режаси тўлиқ 
бажарилганда, сотилган маҳсулот ҳажмининг янада ошиши таъминлаган 
бўлар эди. 
Хулоса қилиб айтганда, маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш ҳажмининг 
ўзгаришига юқорида кўрсатилган бошқа гуруҳ омилларининг таъсири ҳам 
таҳлил усулларидан фойдаланган ҳолда шундай тартибда ҳисоб-китоб қилиш 
асосида таҳлил қилиб ўрганилади.