|
ёки
у=10
2,8002
= 759 киши
демак, тахминан 759 кишида 100 000 сўмдан ортиқ пул бор экан.
3)
у=100 бўлганида,
,
х=83180 сўм
Демак, 100 та бойни ичида энг кам даромадлисини пули 83180 сўм
бўлади.
5-мисол.
Маккажўхорилардан олинадиган ҳосилдорлик Z (гектарига
центнердан), унга солинадиган ўғит учун сарфланадиган харажат Х (сўмдан
гектарига) ва уруғлик учун сарфланадиган ҳаражат
У
(сўмдан гектарига) га
боғлиқ бўлиб қуйидаги ишлаб чиқариш функцияси,
х>0, у>0 (7)
тажриба маълумотлари асосида топилган. Бу ишлаб чиқариш функциясига
доир намунавий масала келтирамиз.
Масала.
Айтайлик 1 гектар маккажўхори майдонидан фермер
хўжалиги оладиган фойда,
P=MZ-x-y-k
бўлсин. Бу ерда М-1 центнер маккажўхорини бахоси, к-х ва у га боғлиқ
бўлмаган доимий харажатлар (суғориш, ишлов бериш ва х.к)
Маккажўхори ҳосилидан олинадиган фойда максимал (энг юқори)
бўладиган Х ва У ларни топиш талаб этилсин. Икки ўзгарувчили функция
экстремуми мавжудлигини зарурий шартига кўра,
Бу хусусий ҳосилаларни нолга тенгласак,
xm
a
y
1,5
х
млрд.сум
24
y
5
.
7
9
24
10
)
10
24
(
5
.
1
5
9
g
g
g
gy
8002
,
2
3002
,
1
5
,
1
5
,
1
9
10
24
100
х
9
5
,
1
10
24
100
х
92
.
4
,
24
9
02
5
,
1
gx
g
gx
159
.
0
372
.
0
63
.
15
y
x
Z
,
1
x
z
M
x
p
1
y
z
M
y
p
614
с
истема ҳосил бўлади.
(8)
функцияни
хусусий ҳосилаларини топиб (8) га қўямиз,
натижада:
(9)
ёки
(10)
Охирги системадан х=3,354 келиб чиқади. Буни (9) га қўямиз:
,
Бундан,
,
5
.
13
4
.
3
13
.
2
13
.
2
13
.
2
M
M
y
Демак, ўғит ва уруғлик учун кетадиган ҳаражатлар 1 центнер
маккажўхорини бахосига боғлиқ бўлиб, ўғит учун кетадиган ҳаражат
уруғлик учун кетадиган ҳаражатдан 2,35 марта кўп бўлар экан.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
1.
Гатаулин А.М., Харитонова Л.А., Гаврилов Г.В. Экономико-
математические
методы
в
планировании
сельскохозяйственного
производства. –М.:Колос,1986;
2.
Боярский А.Л. Математика для экономистов. –М.:1957г.;
3.
Зайцев И.А. Высшая математика. –М.: «Высшая школа» 1991
M
y
z
M
x
z
1
1
158
.
0
372
.
0
63
.
15
y
x
Z
y
z
ва
x
z
M
y
x
M
x
y
1
158
.
0
63
.
15
1
372
.
0
63
.
15
842
.
0
372
.
0
628
.
0
158
.
0
M
y
z
M
x
z
1
158
.
0
1
372
.
0
M
y
1
35
.
2
8
,
5
628
.
0
470
.
0
M
y
1
)
35
.
2
(
47
.
2
470
.
0
372
.
0
13
.
2
13
.
2
8
.
31
5
.
13
35
.
2
35
.
2
M
M
y
x
615
AGRAR SEKTOR KORXONALARINI RAQAMLI RIVOJLANISH
ISTIQBOLLARI
S.A. Saidakbarov-
TDAU, talaba
Mamlakatimizda raqamli iqtisodiyotni shakllantirish uning barcha sohalarida,
shu jumladan, agrosanoat majmuida muvofiqlashtirilgan taraqqiyotni talab qiladi.
Innovatsion yondoshuvlar asosida, mamlakat iqtisodiyoti mukammalligini ta’minlash
mavjud tashkiliy-boshqaruv, moliyaviy-iqtisodiy va ishlab chiqarish texnologiyalari
takomillashtirilishini taqozo etadi. Zamonaviy iqtisodiy rivojlanish ishlab
chiqarishning
asosiy
omillarini
ilmiy-
texnika
yutuqlariga
asoslangan
intellektuallashtirish jarayonlari bilan xarakterlanadi.
2017- 2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasini «Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish yili»da amalga oshirishga oid davlat dasturida belgilangan vazifalarga
muvofiq hamda iqtisodiyot tarmoqlari va davlat boshqaruvi tizimiga zamonaviy
axborot texnologiyalarini keng joriy etish va telekommunikatsiya tarmoqlarini
kengaytirish orqali respublika iqtisodiyotining raqobatbardoshligini yanada oshirish
lozim bо‘ladi. 2022 yilga qadar elektron davlat xizmatlari ulushini 60 foizgacha
yetkazishni nazarda tutgan holda davlat axborot tizimlari va resurslarini yaratish
hamda integratsiya qilish, davlat ma’lumotlar bazalaridagi axborotlarni unifikatsiya
qilish, shuningdek, davlat xizmatlarini kо‘rsatish tartibotlarini optimallashtirish va
tartibga solish orqali elektron hukumat tizimini rivojlantirish nazarda tutilgan. Bundan
tashqari, dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarish va texnologik maydonchalar yaratish
orqali «raqamli tadbirkorlik»ni rivojlantirish, 2023 yilga kelib ushbu sohadagi
xizmatlar hajmini 3 baravarga oshirish va ularning eksportini 100 million dollarga
yetkazish belgilab berilgan[1].
Bugungi kunda iqtisodiyot tarmoqlariga raqamli innovatsiyalarni joriy etish
sohasida ham yetarlicha ishlar olib borilmoqda. Bunda quyidagi vazifalar belgilab
olingan:
mamlakatimizdagi
raqamli
innovatsion
g‘oyalar,
ishlanmalar
va
texnologiyalarni targ‘ib qilish va ulardan amaliy foydalanishning mexanizmlarini
shakllantirish, bozorning tez о‘zgaruvchan jahon konyunkturasini hisobga olgan holda
milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirishga kо‘maklashishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlar
о‘tkazishni tashkil etish;
atrof-muhitning ifloslanish darajasini pasaytirish imkonini beruvchi ekologik
toza texnologiyalarni qо‘llagan holda unumdorlikni oshirishni nazarda tutadigan
«yashil iqtisodiyot» texnologiyalarining prinsiplarini ishlab chiqish va joriy etishga
kо‘maklashish;
respublika raqamli innovatsion salohiyatining, erkin iqtisodiy va kichik sanoat
zonalari, texnoparklar, shuningdek, logistik xablar faoliyati samaradorligining
о‘sishiga faol kо‘maklashish;
makroiqtisodiy, soliq-byudjet, pul-kredit parametrlari, shuningdek, integratsiya
jarayonlarining iqtisodiyotga ta’sirini baholash bilan о‘zaro bog‘liqlikda iqtisodiyot
tarmoqlarini о‘rta va uzoq muddatli rivojlantirish ssenariylarini shakllantirishga
Do'stlaringiz bilan baham: |
