|
“Qodir G‘ulom ota” fermer xo‘jaligida bug‘doy yetishtirishning moliyaviy
ko‘rsatkichlari
Ko‘rsatkichlar
O‘lchov
birligi
yillar
2019 y.
2017 y.ga
nisbati%
2017
2018
2019
Bug‘doy ekin maydoni
ga
15
15
15
100
Hosildorlik
st.ga
63
65
66
103
Yalpi hosil
st.
945
982,5
990,0
104,7
Yalpi mahsulot qiymati
m. so‘m
99225
108075
128700
136,1
Ishlovchilar soni
kishi
6
6
6
100
1 ishlovchiga to‘g‘ri
keladigan ekin maydoni
ga
2,5
2,5
2,5
100
1 ishlovchiga yetishtirilgan
mahsulot miqdori
st.
157,5
163,75
165,0
104,7
qiymati
m.so‘m
15750
18012,5
21450
136,1
Jami xarajat
m.so‘m
76214,2
82223.6
95051,6
124.7
1 ton. mahsulot tannarxi
m.so‘m
806,5
836,8
960,1
119
1 tonna mahsulotning sotish
bohosi
m.so‘m
1050,0
1100,5
1300,0
129,8
1 tonna mahsulotdan foyda
yoki zarar
m.so‘m
23010,8
25851,4
33648,4
137,9
Rentabellik darajasi
%
30,2
31,4
35,4
5,2
Xo‘jalikda mahsulot yetishtirish uchun 2019 yilda 95051,6 m. so‘m harajat
qilingan yoki o‘tgan yillarga nisbatan 124,7 foiz harajatlar miqdori oshgan. Albatta
harajatlarni oshishiga sabab yoqilg‘i moylash materiallari, o‘rug‘lik, mineral
ug‘itlarning,texnika bilan ishlov berish harajatlari va shu kabiresurslarning sarf
miqdori ko‘payishi va sotib olish narhlarining ko‘tarilishidir. Buni biz 1 gektar
495
yerga resurslar sarfi tahlilidan ko‘rishimiz mumkin. Xo‘jalikda bir tonna mahsulot
tannarxi 2019 yilda 960,1ming so‘mga to‘g‘ri kelgan yoki 2017 yilga nisbatan 119
foizga oshgan.Shu jumladan bir tonna bo‘g‘doyni sotish bohosi 1300 ming so‘mga
to‘g‘ri kelmoqda. Xo‘jalik yetishtirgan har bir tonna bo‘g‘doydan 33648,4 ming
so‘mdan foyda olgan. Rentabellik darajasi esa 35,4 foizni tashkil etgan.
Jumladan, “Qodir G‘ulom ota” fermer xo‘jaligi o‘tgan yillar mobaynida
g‘alladan tashqari sabzavot mahsulotlarini yetishtirib, o‘zida ishlab chiqarilgan
mahsulotlarni qayta ishlab, tayyor holatda sotish masalalarini o‘ylab ko‘rmagan.
Vaholanki bu sohani tashkil etish va rivojlantirish fermer xo‘jaliklari uchun
yaxshigina daromad manbai bo‘lishi mumkin edi. Bankda bo‘lsh turgan pul
mablag‘larini depozitga joylashtirish yoki daromad keltiruvchi qimmatli qog‘ozlar
orqali o‘zining daromadlarini oshirishga harakat qilishi lozimdir
.
Bozor munosabatlariga o‘tish sharoitida davlatning ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishining o‘zgarishi ishlab chiqarishning intensifikatsiyasi sifat darajasining
oshishiga olib keladi va bu o‘z navbatida xo‘jaliklarning foydasi darajasiga ta’sir
etmay qolmaydi.
Foyda hajmining o‘zgarishi - ko‘payishi mahsulotlarni ko‘proq sotish,
ularning tannarxini pasaytirish, tasdiqlangan assortimentni o‘zgartirish va narxni
ko‘tarish evaziga bo‘lishi mumkin va aksincha.
Ma’lumki har bir gektar yer, har bir ishga yaroqli kishi hisobigi va mehnat
sarfiga, qilingan xarajatlar hisobiga yetishtirilgan yalpi va sof daromad miqdori
ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligini aniqlashda muhim ko‘rsatkich
hisoblanadi. Shuning uchun xo‘jalikda ekinlar hosildorligini oshirish - yalpi va
tovar mahsulotlarini ko‘paytirish va ularning tannarxni mumkin qadar
arzonlashtirish asosiy va ma‘lim yo‘ldir.
Qishloq xujaligi yalpi va tovar mahsulotining ko‘payishi, sanoatning xom
ashyoga, aholini oziq ovqatga nisbatan tobora ortib borayotgan talablarini to‘laroq
qondirish, binobarin xalqning moddiy turmush farovonligi darajasini yanada
yahshilash imkoniyatini beradi.
Fermer xo‘jaliklarining tomonidan etishtirilgan mahsulotlar asosiy qismi
ulgurji yoki erkin (shartnomaviy) baholar orqali sotiladi. Qishloq xo‘jaligi chakana
tarmoqlarining barqaror faoliyat ko‘rsatishi va rivojlanishi uchun hozirda aksariyat
rivojlangan davlatlarda amal qilinayotgan erkin bozor tamoillari to‘liq amal qilishi
talab etiladi.
Bugungi kunda respublikamizda qishloq xo‘jaligi tovar mahsulotlari ishlab
chiqaruvchilarining asosiy daromad manbai yetishtirilgan mahsulotni sotish bilan
bevosita bog‘liq. Ammo, shu bilan birgalikda hozirda deyarli barcha rivojlangan
mamlakatlarda qishloq xo‘jaligi tarmoqlarida yetishtirilgan asosiy turdagi
mahsulotlari bahosi o‘zgarishi davlat tomonidan nazoratga olingan holda kuzatib
boriladi. Shu asosda tarmoqqa zarur moliyaviy, huquqiy yordamlar ko‘rsatiladi.
Respublikamizda bu jarayon hali qishloq xo‘jalik mahsulotlari ishlab
chiqaruvchilar foydasiga hal bo‘lganicha yo‘q.
Do'stlaringiz bilan baham: |
