Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 
1.
М.Қ.Пардаев, Ж.И.Исроилов, Б.И.Исроилов. Иқтисодий таҳлил: ўқув 
қўлланма. –Т, 2017. -161-175 бетлар. 
2.
Ваҳобов А.В., Иброҳимов А.Т., Ишонқулов Н.Ф. Молиявий ва 
бошқарув таҳлили: Дарслик. –Т.: “Шарқ”, 2005. -109-123 бетлар. 
3.
Т.Қудратов., Н.Файзиева. Корхоналар фаолиятининг таҳлили ва 
назорати: олий ўқув юртлари учун дарслик/ -Т.: «Ворис-нашриёт», 2012. 22-
58 бетлар. 

---

 
408 
КОРХОНАДА ИЧКИ АУДИТ ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА ИЧКИ 
АУДИТОРЛИК ТЕКШИРУВИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА АУДИТОРЛИК 
ТЕКШИРУВИНИ ЎТКАЗИШ БОСҚИЧЛАРИ 
 
А.Н. Тураев – 
ТМИ, и.ф.д., профессор 
Х.Н. Абдуллаев
 – ТМИ, мустақил тадқиқотчи 
Иқтисодий ислоҳотларни янада чуқурлашиши шароитида ҳамда 
Ўзбекистон Республикасида бозор иқтисодиётини жадаллаштириш ва 
эркинлаштиришда ҳамда хусусий тадбиркордик секторини барқарорлигини 
таъминлашда аудит тизими муҳим аҳамият касб этади. Мамлакатимизда 
корхоналарда ички аудит ўтказиш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
махкамасининг 30.06.2019 йилдаги 544-сон қарори билан тартибга 
солинади[1]. Ички аудит – бу махсус ўргатилган ва тайёрланган персонал 
қисқа вақт ва талаб этилган сифат билан махсус алгоритм билан боғланган 
процедуралар мажмуини бажариш технологиясидир. Мазкур жараён кўпгина 
қайтариладиган, бир хил элементларни сақлаб, уларни бажариш одатда 
ассистентларга топширилади. Шу вақтнинг ўзида ишнинг катта қисми 
ижодий ёндашувни талаб этади, уларни энг малакали ходимлар бажаришади. 
Аудит технологиясининг ягона тавсияномалари йўқлиги туфайли, 
кўпгина аудиторлик хизматлари тизимлий характердаги муаммоларга дуч 
келишди. Шунинг учун ички аудиторлар учун аудиторлик технологияларига 
ёндашишнинг ягона услубини ишлаб чиқиш лозим. Услуб остида ички аудит 
мақсадли йўриқлари, биринчи навбатда иш сифати учун жавобгарлик 
муносабати тушунилади. Бундан муваффақиятли чиқиш учун аудиторлар 
ишлайдиган фаолият соҳалари бўйича бу соҳалар масштаблари ва 
хусусиятларига мослаштирилган ягона услубика ва низомларни ишлаб 
чиқиш мақсадга мувофиқ. 
“Ички аудит методлари ўзи билан молиявий, иқтисодий, ташкилий, 
тезкор-техник, аниқ усуллар ва ташкилотни ишлаб чиқариш ва молиявий 
хўжалик фаолиятини текшириш бўйича ташкилотнинг иқтисодий, моддий ва 
молиявий ресурслардан оқилона фойдаланиш даражасини, активларни 
сақланиш холатини ва активлар бўйича жавобгар шахсларни ўз вақтида 
тайинланганлигини, хужалик операцияларини қонунга муофиқлигини ва 
холатини ўрганиш мақсадида, бухгалтерия ҳисобида акс эттирилишини 
ҳамда бирламчи ҳужжатларни тасдиқлашни ўзида акс эттиради”
[2,99-бет]
. 
“Фаолияти яхши ташкиллашган ички назоратда, йуқотишлар таваккали, 
активларнинг мақсадсиз фойдаланилиши, ортиқча оқланмаган харажатлар, 
штраф санкциялари ва бошқа фойданинг йуқотилиши таваккалини 
минималлаштиради”[3,65-бет]. 
Иқтисодий 
адабиётларда 
аудиторлик 
текширувларини уларнинг миқдори, номланиши ва ажратиш белгиларига 
кўра фарқлаш бўйича мунозаралар мавжуд. 
Масалан, алоҳида объектнинг аудит текшируви учун типик босқичлари 
бўлиб олдиндан режалаштириш; хавф баҳоси; аудит умумий режаси ва 

---