Agar fanga oid terminlar noaniq bo‘lsa, fanning o‘zi noaniqdir

Dissotsilanish mexanizmi
Elektrolitlar suv molekulalari ta’sirida ionlarga ajraladi. Suv dipollari elektrolitni manfiy va musbat ionlarga ajratib, ionlarni o‘rab oladi.



Kislotalar molekulasidan eritmada yoki suyuqlanmada ajralgan vodorod kationlari soni kislotaning asosligi deyiladi. Masalan:

Bir asosli kislota	HNO3 = NO3– + H+ H3PO2 = H2PO2^- + H^+	Ikki asosli kislota	H2SO4 = SO4– + 2H+ N3RO3 = HPO3^2- + 2H^+
Uch asosli kislota	H3PO4 = PO4– + 3H+	To‘rt asosli kislota	N4R2O7 = R2O7^4- + 4H^+

Asoslarning kislotaligi eritmada yoki suyuqlanmada ajralgan gidroksid anionlari soni asoslarning kislotaligi deyiladi. Masalan:

Bir kislotali asos	NaOH = Na+ + OH–	Ikki kislotali asos	Ca(OH)2 = Ca+2 + 2OH–
Uch kislotali asos	Al(OH)3 = Al+3 + 3OH–

SHaroitga qarab ham vodorod kationlari, ham gidroksid anionlari hosil qiladigan murakkab moddalar amfoter elektrolitlar (amfolitlar) deyiladi. Masalan: suv – H₂O = H⁺ + OH^–, amfoter asoslar (Be(OH)₂ Zn(OH)₂ Al(OH)₃ Fe(OH)₃ Mn(OH)₃ MnO(OH)₂ Cr(OH)₃) ham amfolitlarga kiradi.

Dissotsilanish darajasi
Eritmalarda dissotsilanish bilan birga assotsilanish ham sodir bo‘lishi sababli molekulalar g‘am bo‘ladi.

Dissotsilanish darajasi dissotsilangan (ionlarga ajralgan) molekulalar soni umumiy erigan molekulalar soniga nisbati bilan topiladi. U grekcha α harfi bilan belgilanadi.

Bu erda, α – dissotsilanish darajasi, n – dissotsilangan (ionlarga ajralgan) molekulalar soni, N – umuiy erigan molekulalar soni. Masalan: α = 1 yoki α = 100% bo‘lsa, erigan molekulalarning barchasi dissotsilangan bo‘ladi. Agar α = 0,2 yoki α = 20% bo‘lsa, erigan molekulalarning har 100 tasidan 20 tasi dissotsilangan, 80 tasi dissotsilanmagan bo‘ladi.

Dissotsilanish darajasi temperaturaga to‘g‘ri, konsentratsiyaga teskari proporsional, ya’ni temperatura ortganda dissotsilanish darajasi ham ortadi, konsentratsiya ortganda esa dissotsilanish darajasi kamayadi. CHunki dissotsilanish suv yordamida bo‘ladi, konsentratsiya ortganda suv molekulalari erigan modda molekulalariga nisbat kamayadi.