Adsorbentning solishtirma sirti Adsorbsion muvozanat

Sirt hodisalari. Sirt energiyasi

Reja:

1. 
   Adsorbentning solishtirma sirti
   
2. 
   Adsorbsion muvozanat
   
3. 
   Qattiq jism sirtidagi adsorbsiya
   

Suyuqliklarda sirt taranglik kuchining kelib chiqishiga sabab, suyuqlikning sirt qavatidagi molekulalarni uning ichki qavatidagi va tomonlaridagi molekulalar tortib turishi natijasida suyuqlikning sirt qavati uning ichki qavatlariga qaraganda ortiqcha erkin energiya zaxirasiga ega bo’ladi. Sirt qavatidagi ortiqcha erkin energiya miqdori:
A = δ ^. S
Bu yerda, A - ortiqcha erkin energiya;
σ - suyuqlikning sirt tarangligi, ya’ni sirtni 1m² kattalashtirish uchun sarf qilinadigan ish miqdoriga teng energiya;
S - suyuqlik sirti.
Sirt energiyasi o’z tabiati jihatdan potensial energiya. Termodinamikaning II qonuniga muvofiq har qanday jism o’zining sirt energiyasini mumkin qadar kamaytirishga intiladi. Jism sirtida erkin energiyani kamaytiradigan jarayonlar sodir bo’ladi. Shuning uchun ham kolloid sistemalar termodinamik jihatdan barqaror sistemalardir.
Suyuqlik yoki qattiq jism sirtida boshqa modda molekulalari, atomlari va ionlarining yig’ilishi adsorbsiya deyiladi.
O’z sirtiga boshqa modda zarrachalarini yutgan modda adsorbent, yutilgan modda esa adsorbtiv deb ataladi.
Metallurgiya sanoatida ammiakni idishda qizdirilib, so’ngra sovitilib, faollashtirilgan ko’mir solinsa, u ammiakni yutib olib, uning bosimini kamaytiradi. Pechlarda ko’mir boshqa (H₂S va hokazo) gazlarni ham yuta oladi. Buning natijasida ko’mirning og’irligi ortadi. Agar gazning konsentratsiyasi kam bo’lsa, ko’mir idishdagi gazning hammasini yutib olishi mumkin. Adsorbsiya hodisasi faqat ko’mirgagina emas, balki boshqa barcha g’ovak moddalarga ham xosdir. Masalan, sanoatda turli gellar o’z sirtiga har xil to’siqlarni yutadi. Qattiq jismga tashqi muhitdan moddalarning yutilishi sorbsiya deyiladi. Agar modda qattiq jism sirtiga yutilsa, bu hodisa adsorbsiya, uning ichki qismiga yutilsa, adsorbsiya deyiladi. Agar kimyoviy reaksiya tufayli yutilsa, bu hodisa (kimyoviy) xemosorbsiya deyiladi. Adsorbsiya hodisasi qattiq jism bilan suyuq jism o’rtasida qattiq jism bilan gaz o’rtasida, suyuqlik bilan gaz o’rtasida va bir-birida kam eriydigan ikki suyuqlik o’rtasida sodir bo’lishi mumkin.
Adsorbsiya yutuvchi va yutiluvchi moddalarning tabiatiga, haroratga, gazning bosimiga (yoki eritmaning konsentratsiyasiga), shuningdek, adsorbentning solishtirma sirtiga bog’liqdir.