Қадимги ва ўрта аср фалсафаси, Янги ва энг янги давр фалсафаси

Схоластика (юнон. schole – мактаб) – мактаб таълимида
ҳукмронлик қилган ва илоҳиётга тўла боғлиқ бўлган ўрта асрлар
христиан фалсафаси. Унга кўра фалсафа христиан ғояларини
ақлга мувофиқ, мантиқий нуқтаи назардан исботлаши керак .
Схоластиканинг ёрқин вакили Фома Аквинскийдир
Ўрта асрлар Европасида фалсафий тафаккурнинг
ривожланиш хусусиятлари
Номинализм «универсалиялар нарсалардан кейин вужудга
келган номлардир», деган фикрни илгари суради. Айрим
нарсалар, масалан,одамлар, уйларгина реалдир,
«умуман инсон» ёки «умуман уй» эса фақат сўзлар ёки
номлар бўлиб, уларнингёрдамида одамлар айрим
предметларни умумлаштирадилар.
Реализм умумийликка нарсадан олдин пайдо
бўлувчи идеаллик сифатида ёндашган, яъни амалда умумий
ва якканинг алоқаси тўғрисидаги идеалистик концепцияни
ишлаб чиққан . Номинализм бу муаммони
материалистик йўл билан ечишнинг ўзига хос тимсоли бўлган.
XIV ва XVI асрлар Ғарбий Европада Уйғониш даври, деб юритилади Николай Коперник – поляк олими (1473-1543)
Коперник ғоялари
Поляк олими Николай Коперник ўзининг 25 йил осмон жисмлари устида олиб борган кузатишларининг натижаси сифатида 1543 йилда эълон қилган «Осмон жисмларининг гир айланиши» номли китобида Аристотель ва Птоломейнинг черков расмий равишда қабул қилган геоцентрик назариясини ўзининг илгари сурган гелиоцентрик гипотезаси билан рад этади. Маълумки, геоцентрик назарияга кўра, оламнинг маркази Ер, у ҳаракатсиз, бошқа барча планеталар, юлдузлар, ҳатто Қуёш ҳам унинг атрофида ҳаракат қилади ва айланиб туради. Н.Коперникнинг яратган гелиоцентрик гипотезасига кўра, Ер оламнинг маркази эмас, унинг ҳаракатсизлиги нотўғри. Аксинча, Ер, аввало, ўз ўқи атрофида ҳаракат қилади, бу ҳаракат туфайли кун билан тун юзага келади; иккинчидан, оламнинг марказида Ер эмас, Қуёш туради, унинг атрофида бошқа сайёралар билан бирга, Ер ҳам айланади, натижада, Ерда тўрт фасл содир бўлади. Коперникнинг бу кашфиёти табиатшунослик фанларида жуда катта воқеа бўлиб, бу табиатшунослик фанлари ривожи учун, дунёвий илмларнинг ривожланиши учун табиий она замин ролини бажаради.