Adabiyotshunoslik asoslar

Boshqa  xalqlar  adabiyoti  namunalarini  o`qish  kishilarni  ularning  hayoti, 

turmush  tarzi,  madaniyati  va  tarixi  bilan  tanishtiradi,  baynalmilal  tarbiyada 

muhim  rol  o`ynaydi.  M.Avezovning  «Abay»  romanini  o`qigan  kitobxon  qardosh 

qozoq xalqining og`ir qismati, fojiali o`tmishi bilan taniShadi. 

 

T  a  r  b  i  ya  v  i  y  ahamiyati.  Adabiyot  odamlarni  tarbiyalaydi,  ularga  taqlid 

namunalari  beradi.  Ba’zi  qahramonlar  kishilarni  qanday  yaShash  va  kurashishga 

o`rgatsa, boshqalari qanday yaShamaslik, kimlarga o`xShamaslikka o`rgatadi.  

 

Adabiy  qahramonlari  -  kishilarning  doimiy  yo`ldoshi  bo`lib  qoladi.  Saida  va 

Luqmonchalar  kundalik  hayotimizda  bizga  o`rnak,  hamdard  va  hamnafas  bo`lib 

qolgan  qahramonlardir.  Ayrim  adabiy  qahramonlar  butun  bir  davr,  butun  bir  avlod 

kishilarini  o`z  ortidan  ergashtiradi.  San’ati  takrorlanmas,  o`ziga  xos  Shakllarda 

jamiyat  keltirib  chiqargan  olijanob  axloqiy  va  psixologik  fazilatlarni  tasdiqlaydi. 

Ayniqsa,  yosh  bolalarni  tarbiyalashda  badiiy  adabiyot  qudratli  vositadir.  U  bolani 

obrazning  poetik  olamiga  olib  kiradi.  Bola  o`sgan  sari  adabiyot  uni  insoniy 

munosabatlar  va  kechinmalar  dunyosiga  tobora  ko`proq  olib  kiradi,  uni  hayotiy 

kurashga  tayyorlaydi.  Masalan,  D.Defoning  «Robinzon  Kruzo»  romanida  insonning 

qudrati  va  matonati,  mehnat  jarayonlari  ulug`lanadi.  M.Tvenning  «Gekkelpberri 

Finning boshidan kechirganlari» romanida turli irq kishilarining tengligi va do`stligi, 

ezgulikka  intilishi  ko`rsatiladi.  Maktablarda  bolalarga  adabiyot  tarixini,  alohida 

asarlarni  o`rgatish,  ularga  badiiy  asarlarni  o`qitish,  ijro  ettirish  yo`li  bilan,  avvalo, 

bolalarga bilim berilsa, ikkinchidan, ular ma’naviy-axloqiy va estetik tarbiya qilinadi. 

Biroq  o`quvchilarning  sistemali  kitob  o`qishlariga  erishish  bilangina  badiiy 

adabiyotning izchil tarbiyaviy rolini ta’minlash mumkin. 

---