Adabiyot nazariyasi

Raxshi himmat men tutub mahkam yolin,

Yor izidin yet, karam qil, deb yolin,

Yo‘q-u borimni yoqib kul ayladi,

Ishq o‘tidin ko’kka chirmoshg‘on yolin.

Vasldin so‘z derga yo‘q yoro manga,

Hajr aro rahm aylagil, yoro, manga.

O‘qung etti ko‘p yamon yoro manga,

Marhami lutfung bila yoro manga.

Qoshlaring xush lojuvard-u toq erur,

Xush ichinda benazir-u toq erur.

Torta olmasman firoqing, netayin,

Qilcha tanga bori ishqing toq erur.

Lug‘z vа chistоnlаr hаqidа mа’lumоt bеring.

Lug‘z - asli arabcha so'z bo'lib, yashirin ma'noli gapni anglatadi, sharq adabiyotidagi lirik janrlardan biri bo‘lib, fors-tojik adabiyotida bu janrga nisbatan “chiston” atamasi qo'llanadi. O‘zbek mumtoz adabiyotida esa ikkala ma’nodosh nom “nazmiy topishmoq” ma’nosida baravar ishlatilgan. Alisher Navoiy lirik merosida o‘nta lug‘z mavjud. Qalam, tanga, igna, miqroz, o‘q, anor, bel, yumurtqa, poki, parvona kabi jism va jonivorlarga bag‘ishlangan bu lug'zlar dastlab «Badoye ul-bidoya» devoniga joylashtirilgan, keyinchalik esa «Xazoyin ul-maoniy»ning «Badoye ul-vasat» devoniga ayrim juz'iy islohlar bilan ko'chirilgan. «Xazoyin ul-maoniy»da ular «chistonlar» sarlavhasi bilan berilgan.

Ne mijmardur, to'la axgar, vale ul mijmar andomi

Erur sun' ilgidin gohe musaddas, gah musamman ham.

Chiqar ravzandin axgar dudiyu bu turfakim, oning

O'tig'a dud yo'qtur, mijmarig'a balki ravzan ham.