«Adabiyot» -sinf i-chorak 8 1-dars mavzu: kirish

May, sharob, boda, chog‘ir... O‘tmishda ajdodlarimiz iste’mol etgan kayf beruvchi ichimliklar shunday so‘zlar bilan nomlangan. Albatta, bu to‘rt ichimlik nimadan hozirlangani, tayyorlanish usuli, tarkibidagi spirt miqdori jihatidan o‘zaro bir-biridan farq qilgan bo‘lishi kerak. Biroq shoirlarimiz bu so‘zlarni o‘zaro ma’nodosh (sinonim) sifatida qo‘llayvergan.
Nega? Gap shundaki, adabiyot, xususan, she’riyatda bu so‘zlar o‘z ma’nosida emas, aksaran ko‘chma ma’noda — badiiy timsol (obraz) sifatida ishlatilgan. Xo‘sh, badiiy timsol nima? Timsol — asli, suvrat, rasm degani. Suvrat esa narsaning o‘zi emas, u haqda ma’lumot beradi, xolos. Uni ko‘rib, o‘sha narsaning o‘zini tasavvurga keltirasiz. Badiiy timsol ham shunga o‘xshash. Shoir bir nimani ko‘zda tutadi, o‘sha narsani o‘quvchi yaxshiroq, osonroq ko‘z oldiga keltirsin uchun biror timsol ishlatadi. May, sharob, boda, chog‘ir timsollarini ham mumtoz shoirlarimiz shu maqsadda qo‘llagan. Endi asosiy masalani o‘rtaga tashlasak bo‘ladi: bu timsollar nimani anglatadi? Boshqacha aytganda, mumtoz she’riyatimizda may, sharob, boda, chog‘ir so‘zlari uchrasa, o‘quvchi may, sharob, boda, chog‘irni emas, boshqa narsani ko‘z oldiga keltirishi kerakmi? Bu masalada shoshilmaslik kerak. Xususan, Alisher Navoiy ijodi ana shunday ehtiyotkorlikni taqozo etadi. Agar bu so‘zlar shoirning she’riy ijodida uchrasa - ular badiiy timsol. Bordi-yu, bu so‘zlarni muallif ilmiy yoki umuman nasriy asarlarida ishlatsa, vaziyat o‘zgaradi: endi uni badiiy timsol deb emas, aynan o‘sha spirtli ichimlikning o‘zi deb hisoblashimiz shart.
Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob.
Uyga vazifa. VI. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish.
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: _________________
«Ona tili» 8-sinf
8 «A»____ ___________________ 8 «B»____ ____________________
16-DARS 2-NAZORAT ISHI TEST SINOVI
Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism:
a)Salomlashish,
b)tozalikni aniqlash,
d)davomatni aniqlash
c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi