Адабиётлар

Nazorat savollari

1. HVI 900 SA va HVI 1000 SA paxta tolasi sifat ko’rsatkichlarini qanday

aniqlaydi?

2. “CentexUz”  laboratoriyasida to’qimachilik tola va iplar xossalarini aniqlash

uchun qanday pribolar o’rnatilgan?

3. “CentexUz”  laboratoriyasida gazlama va trikotaj buyumlari xossasini aniqlash

uchun qanday pribolar o’rnatilgan?

Tayanch iboralar:

Аkkreditatsiya, g’ijimlanish, pillinglanish, ishqalanishga chidamlilik, bikrlik,

dinomometr, motovilo, tukdorlik, bo’yoq, gazlama zichligi, gazlama rangi,

standart.

---

28

10-ma`ruza. Ilmiy tekshirish laboratoriyalari

Reja:

1. Sinov laboratoriyalari sohalar bo’yicha priborlari.

2. Sinov turlari bo’yicha priborlar.

1.To’qimachilik va engil sanoati sohalariga to’qimachilik tola xossalarini

aniqlaydigan ilmiy tekshirish laboratoriyalari (paxta, jun, ipak).

2. Iplar va felomentlar xossalarini tadqiq etuvchi laboratoriyalar (yigirilgan

ip, tabiiy ipak, kimyoviy iplar, tanho iplar, kompleks iplar, shakldor iplar va h.k.).

3. To’qimachilik gazlama hamda trikotaj matolarini tadqiq etuvchi

laboratoriyalar.

4. Tayyor buyumlar (trikotaj, noto’qima matolarni sinash laboratoriyalari.

5. Texnik maqsadlardagi materiallar va attorlik buyumlarini sinash

laboratoriyalari.

6. Gilam va gilam mahsulotlarini tadqiq etuvchi laboratoriyalar.

Sinov turlari bo’yicha:

-geometrik xossalarini aniqlash bo’yicha;

-fizik - mexanik xossalarini aniqlash bo’yicha; (namlik, chidamlilik,

uzayishi, deformatsiyalar)

-gigenik va boshqa fizik xossalarini aniqlash; (issiqlik o’tkazuvchanligi va

h.k.)

Pribor chiqaradigan zavod va firmalar.

1.2005 yilda O’zbekiston «Sifat» markazida «SCT» termodetektorida paxta

tolasining yopishqoqligini aniqlashni yo’lga qo’ydi. Bu yangi asbob qisqa muddat

davomida yopishqoqlikning miqdoriy bahosini aniqlaydi va ko’rsatadi

.

Аgar paxta

tolasida yopishqoqlik bo’lmasa 0-5, kuchsiz darajada bo’lsa 6-16, o’rtacha

darajada bo’lsa 17-35, kuchli darajada bo’lsa 36-53, o’ta kuchli darajada bo’lsa 53

dan yuqori bo’lgan nuqtalar soni bilan belgilandi.

2. Chexiya “Kovostav” eng ko’p pribor chiqaradigan firma.

-elektron motovillalar 31-98 008 markadagi hohlagan uzunlikdagi iplarni

aniqlash.

-ektron krutkomer.

3. Bolgariyada iplarning tarkibiy tuzilishini hamda emirilishini aniqlovchi

pribor chiqadi.

4. Pol`shaning Lodze Politexnika instituti.

5. Rossiyada 1923 yilda Moskva to’qiamchilik institutda Clobashoshinov

boshchiligida katta tadqiqot laboratoriyasi ochilgan. 1927 yilda 1 martada NITI

tuzildi. 1934 yilda TsNIIXBI, TsNIILV, TsNIXPROM, TsNIISh, VNIIPXV va

h.k.lar laboratoriyalar tashkil etildi. Bu institutlarda kichkina zavodlar mavjud.

Maxsus zavodlar quyidagi asboblarni chiqaradi:

- Ivmash-АK-2 pribor, KU-500, DSh-3M, RM-3, RT-250 va h.k.

Moskvada-tekstil`probor zavodi gazlamalarning havo o’tkazuvchanligi.

---

29

Pul`sator PMRV, smyatimer relaksometr yoki Kukin pusl`satori, PK-3.

Sankt-Peterburgda «Gosmetr», analitik torozilar va torsion torozilar ishlab

chiqildi.

Toshkent «NPO» zavodi. «Signal chigitli paxtani sinash laboratoriya

kompleksi.

Erevanda Pribor chiqaruvchi zavodda TEV-1,   Ivanovada VIP da  RM-3,

RM-30-1, RP-100 priborlar chiqaradi.

Moskvada TsNIILV eksperimental zavodidar zig’ir tolalarini tekshiradigan

asbobi,   Zagorskda Polyaroid-2,  

Toshkentda  “Giprometrpribor”-  zavodida

chigitni quritish shkaflari va namligini aniqlaydigan VTC, UCX, VXC va boshqa

priborlar ishlab chiqariladi.

6. Shveytsariya eng yaxshi priborlar chiqaradigan “Tsel`veger-Uster”

firmasi. Аsosan to’qimachilik mahsulotlari tola va iplarning sinovchi asboblar

ishlab chiqaradi.

 7.

RREMIER (Hindiston) uskunasi ip, pilik, piltaning notekislik

ko’rsatkichlarini o’rtachaga nisbatan og’ishni avtomatik tahlil qiladi, hamda

nuqsonlarni hosil qiluvchi mashina komponentlarini aniqlaydi.

Uskuna avtomatik rejimda ishlaydi o’zini-o’zi kalibrovkalash tipiga kiradi.

Uskuna ipni testlash uchun modul, pilta va pilikni testlash uchun modul,

tugunchalar moduli va hisoblagichdan, nepslar tasnifi modulidan tuzilgan bo’lib,

to’liq kompyuterlashtirilgan va printerga ega.

Yarim tayyor mahsulot va ipning notekisligini aniqlash usuli xajmiy,

tukdorlikni, yo’g’on va ingichka joylarni, nepslarni-optik usulda aniqlanadi.