Abulgozi bahodirxonning shajarayi turk asarida atoqli otlar

Konduchana: O’lkunchinchana ismi “Erkak bo’ri va urg’ochi bo’ri bo’lur”. 
Yo’chi ismi: “Yo’chining ma’nosi mehmon”. Mana shu tarzda Tuliy, Idiqut, 
Qoshi, Amnak, Kilgit ismlariga ham izoh berilgan. 
Laqablar. Har qanday til antroponimiyasi tizimining tarkibiy qismini 
laqablar tashkil qiladi.
O’xshash, ya’ni otdosh ismli shaxslarni o’zaro farqlashda o’tmishda laqablar 
ayniqsa qo’l kelgan. “Shajarayi turk”da 40 dan ortiq laqablar va laqab vazifasida 

---

42 
keluvchi ko’pgina etnonimlar unvon va mansab nomlari, siyosiy, diniy titular 
uchraydi.
Bu laqablarni ba’zi xususiyatlari asosida guruhlarga ajratish mumkin. 
1. Shaxsning tili, nutqiy xususiyatini ifoda qiluvchi laqablar: Kilgit – duduq, 
chuchuk, til. Chechan – so’zamol, ma’nosida.
2. Shaxsning salbiy xususiyatini anglatuvchi laqablar: “Abulxayrxoni 
mazkur ikkilamchi o’g’lining oti Xoja Muhammad”. Ammo o’zbek ani Xo’jag’um 
tentak derlar. 
3. Shaxsning kasb-kori, faoliyatiga ishora qiluvchi laqablar: Timach mergan, 
qadan tayshi. (Toyshi – yaxshi kuylovchi hofiz). 
4. Shaxsning gavda tuzilishidagi biror xususiyat, nuqsonga ishora qiluvchi 
laqablar: Buljor dug’lon (oqsoq), Qo’niqimor (ulug’ katta burun).
5. Shaxsning mansabi, unvoniga ishora qiluvchi laqablar: Qutli qoon, Berka 
sulton, Bekquli otaliq, Qurbon hoji, Dinmuhammad o’nbegi. 
6. Shaxsning qaysi urug’, qabilaga yoki jamoaga, sulolaga, avlod-ajdodga 
mansubligini anglatuvchi laqablar: Ilk turkman, Ixtiyoriddin turkman, Behquli 
inoq, Hofiz qo’ng’irot, Ubaydxon nayman. 
7. Shaxsni anglatuvchi laqablar: Ko’kcha – tangrining beti. 
Abulg’ozi Bahodirxon ko’p hollarda laqabning qaysi tilga mansub so’zdan 
yasalganliginini, laqabning berilish sababi asosini laqab aglatuvchi ma’noni 
izohlaydi. Chunonchi: 
Sayroq laqabi: “Taqi Chingizxon beklarina boqib aytdi: muni nechun 
Arslonxon teb bo’lur. Bu kundin so’ng muni Arslon Sayroq tesunlar teb hukm 
qildi. Mo’g’ulning lug’atinda tijikni sayroq deb ermish”.