Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

6-BОB. MARKAZDAN QOCHMA VA VINTLI ELEKTR NASOSLARI YORDAMIDA QUDUQLARNI ISHLATISH
6.1. Botma markazdan qochma nasoslar tuzilishini o'rganish
MHDlarida keng qо‘llaniladi, hozirgi vaqtgacha neftni qazib olishda eng yaxshi usullaridan biri hisoblanadi. Shu bilan birgalikda mahsulotlarning suvlanganligi, konlarni 2-chi bosqichda ishlatish hamda 3-chi va 4-chi bosqichlarda neft qazib olish kо‘rsatkichlarining pasayishiga yо‘l qо‘ymaslik uchun suyuqlikni kо‘proq qazib olish talab qilinadi, chuqurlik shtangali nasoslar bilan amalda 40-50 m³/kun miqdordan kо‘p bо‘lgan mahsulot qazib olishning imkoniyati yо‘q.
Bundan tashqari, shtangali chuqurlik qurilmalarning о‘rtacha ta’mirlash davri 260-280 kunni tashkil etadi. Shtangali chuqurlik nasoslarning qо‘llanilishi bilan bir qator davlatlarning kо‘pgina konlarida markazdan qochma elektr botma nasoslarni tadqiqot qilish ishlari olib borilgan.
Shtangali chuqurlik nasoslari yordamida quduqlarni ishlatish;
1) quduqlarning chuqurligi 3000m.dan katta bо‘lganda ham foydalanish imkoniyatining mavjudligi;
2) MQEBN ta’mirlash davrini (500 kundan to 2-3yilgacha) yuqoriligi;
3) nasos jihozlarining quduqdan kо‘tarmasdan tadqiqotni olib borishning mumkinligi;

6.1- rasm Botma markazdan qochma elektr nasosini о‘rnatish:
1-botma elektrdvigatel; 2-gidravlik himoya (protektor); 3-filtr-tо‘r; 4- elektr botma nasos; 5-nasos-kompressor quvurlari; 6-himoyalangan kabel; 7-quduq usti armaturalari; 8-rolik; 9-avtotransformator; 10-avtomatik boshqaruv stansiyasi; 11-kabel uchun ustun.
4) nasos–kompressor quvurlarni ishlatish davrda parafin yotqiziqlari uncha qiyin bо‘lmagan usullarda bartaraf qilinadi;
5) ishlab chiqarish madaniyati oshiriladi;
Yuqoridagi kо‘rsatmalardan kо‘rinib turibdiki, sо‘nggi yillarda kon amaliyotida MQEBN suvlangan, yuqori debitli, qiya va chuqur quduqlarni ishlatishda keng qо‘llanilmoqda (6.1-rasm).
Botma markazdan qochma elektrnasosning qurilmasi botma elektrnasosdan (4) iborat bо‘lib, u quduqqa nasos-kompressor quvurlari (5) orqali tushiriladi, botma elektrdvigatel (1) maxsus aylana (6) va tekis himoyalangan kabel orqali elektrdvigatelidan elektr energiyani oladi, avtomatik boshqaruv stansiyasi (10), protektor (2), avtotransformatordan (9) tashkil topgan.
Elektrdvigatel yig‘ilgan holatda pastki oraliqqa joylashtiriladi, uning ustidan gidravlik himoya (protektor), protektor ustiga nasos о‘rnatiladi. Bu tugunlar bir-biri bilan flanetslar yordamida biriktiriladi.