Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti a. V. Mavlonov

3.2. Er bag’ridagi neft va gazli qatlamlarni ajratish 
 
Quduq  kesimini  litologik  tarkibi  va  xossalariga  qarab 
mahsuldor qism va ular orasidagi g’tkazmas qatlamlarga ajratiladi. Bu 
vazifa  atroflicha  g’rganiladi  va  bunda  asosiy  g’rin  geofizik 
usullarnikidir.  Geofizik  tadqiqot  natijalari  kern  va  shlamni  g’rganish 

---

 
33 
natijalari  hamda  qatlam  qismlarini  sinab  kg’rish  vaqtida  olingan 
ma’lumotlar  va  nihoyat  gidrodinamik  tadqiqotlar  natijalari  bilan 
taqqoslanadi.  Olingan  ma’lumotlarning  aniqlik  darajasi  geologik 
kesimning  g’rganilganligiga  va  qilingan  tadqiqotlarning  aniqligiga 
bog’liq bg’ladi. 
SHuni  e’tibordan  xoli  qilish  kerak  emaski,  terrigen  tog’ 
jinslari  bilan  karbonat  jinslar  orasida  ma’lum  darajada  g’ziga  xoslik 
bor  va  tadqiqot  vaqtida  bularni  hisobga  olish  lozim.  CHunonchi, 
terrigen  tog’  jinslari  g’ovaklik  xususiyati  bilan  ajraladi  va  quduqni 
burg’ulash vaqtida qatlamga eritmaning suvi shimiladi hamda qatlam 
yuzasida  loyli  qobiq  hosil  bg’ladi.  Karbonat  tog’  jinslarida  g’ovaklik 
va  yoriqlik xususiyatlari rivojlanmagan hollarda ham shunday bg’lini 
mumkin, bularni bir-biridan ajrata bilish taqozo qilinadi. 
Geofizik usullarning sharoitga qarab tanlanishida va umuman, 
geofizik  tadqiqotlarning  majmuasiga  qarab  kesmaning  haqiqiy 
kg’rinishini  tasavvur  qilish  imkoni  ochiladi.  SHuni  e’tiborga  olish 
lozimki,  terrigen  tog’  jinslarida  gillarning  mavjudlik  darajasi 
kg’pchilik  kg’rsatkichlarga  g’z  ta’sirini  g’tkazsa,  karbonat  tog’ 
jinslarida  ularning  g’ovaklik  darajasi  har  xil  g’zgarishlarga  sabab 
bg’ladi,  shuning  uchun  birinchila-rida  qarshilik,  g’z-g’zidan 
qutblanish  va  tabiiy  gamma  nurlanishning  ahamiyati  katta  bg’lsa, 
keyingilarida  neytron  va  akustik  hamda  qarshilik  usullarining 
ahamiyati  e’tiborga  loyiq.  Natija litologik  kolonka shaklida  namoyon 
qilinadi.  Unda  kollektorlarning  ajratilishi  va  ularning  fizik 
kg’rsatkichlari,  zahiralarning  aniqlashda,  qazib  chiqarish  sistemasini 
tg’g’ri tanlashda va ba’zi qatlamchalarni tg’g’ri ishlatishda asqotadi.