Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti a. V. Mavlonov

2.3.
 
Ma’lumot olishning vositalari 
 
Neft-gaz koni geologiyasining tajriba yg’li vositalari quduqlar 
va kg’plab asbob-uskunalar orqali hamda laboratoriyalarda olinadigan 
natijalardir.  Bu  vositalar  majmuasiga  kern  olish  uchun  ishlatiladigan 
burg’u,  yonboshdan  tuproq  oluvchilar,  qatlamdan  namuna  oluvchi 

---

 
30 
asboblar,  har  xil  geofizik  zondlar,  quduqning  egriligini  g’lchovchi 
asboblar,  har  xil  manometr,  debitomer,  rasxodomer,  tog’  jinslarining 
va  undagi  suyuqliklarning  geologo-fizik  xossalarini  tadqiq  qiladigan 
laboratoriya asboblari kiradi. 
Moddiy  nusxalash  usuli  bilan  qatlamga  oid  ma’lumotlarning 
ikkinchi  darajali  xulosalarini  qg’lga  kiritish  mumkin.  CHunonchi, 
quvur ichi neftga shimilgan qum bilan tg’latib, uni yoqilsa va natijalar 
kuzatilsa, qatlamni yoqqandagi natijalar kabi ma’lumot olish mumkin. 
SHu  modelni  kuzatish  va  uni  boshqarish  bilan  jarayonning  qanday 
kechishini  kg’rish  mumkin  bg’ladi  va  uni  qatlamga  taqqoslash 
mumkin  hamda  natijalarni  qatlamga  tadbiq  qilish  mumkin.  Undan 
tashqari  natural  modellar  ham  tashkil  qilish  mumkin,  bunda  asosan 
qandaydir yangi usuldagi tadqiqotlar ayrim kichik hajmdagi sharoitda 
olib  boriladi  va  natija  keyin  tahlil  qilinib,  katta  hajmda  qg’llanadi. 
Tajriba  maydonida  uni  g’tkazish  uchun  geologik-sanoat  sharoitlar 
qulay holati tanlab olinadi. 
Sanoat  tajribasi  neft-gaz  qatlamlarini  qazib  chiqarish 
jarayonida ba’zi nazariy ma’lumotlarni amalda isbot qilish va natijani 
loaqal g’xshatishlik asosida amalda tatbiq qilish maqsadlarida amalga 
oshiriladi. 
Masalan,  Romashkino  konida  uzluksiz  suv  bostirish  jarayoni 
avval  tajriba  maydonida  amalga  oshirilgan  va  sg’ng  konga  tadbiq 
etilgan. 
Quduqlarni  kuzatish,  ishlatish  va  qazib  chiqarish  vaqtida 
tg’plangan  ma’lumotlar  olinishi  mumkin  bg’lgan  ma’lumotning 
asosiysidir.  Bunda  uyumning  tuzilishi  va  unda  rg’y  berayotgan 
jarayonlar  hamda  g’zgarishlar  xususida  kg’p  kerakli  ma’lumotlar 
olishga imkon bg’ladi.