3.10. Neftlarning fizik xossalari
Vatanmiz konlaridagi neftlarning tarkibi va xossalari rang-
barangdir. Hatto bir kondagi har xil qatlamlariing neftlari bir-biridan
farq qiladigan holar ko’plab uchraydi.
Neftlardagi gaz miqdori S ma’lum miqdordagi erigan gazning
V
g
qatlam sharoitidagi neft hajmi birligida V
qn
mavjudligiga
tushuniladi:
56
S= V / V
qn
Aksariyat gaz miqdori m
3
/m
3
yoki m
3
/t kg’rinishida
g’lchanadi. Bir hajm qatlam sharoitidagi neftda maksimal darajada
erigan gazni - uning eruvchanligi deyiladi. Gazning neftdaga miqdori
uning eruvchanligiga teng va undan kam bg’lishi mumkin. Bu
xususiyatni qatlam sharoitidagi namunani laboratoriya sharoitida
tadqiq qilish yuli bilan aniqlanadi. Gaznnng qatlam sharoitida
eruvchanligi 300-500 m
3
/m
3
gacha borishi mumkin, aksariyat uning
kg’rsatkichi 30-100 m
3
/m
3
atrofida bg’ladi. Lekin kg’pchilik konlarda
erigan gaz miqdori 8-10 m
3
/m
3
ngi tashkil qilgan hollar ham uchraydi.
Gaz omili deb (G) 1m
3
(t) gazsizlangan neftdan olingan gaz
miqdoriga aytiladi. Uni yg’ldosh gazning ma’lum vaqt ichida olingan
neftdan ajratib olish yg’li bilan aniqlanadi. Uyumni qazib
chiqarishning dastlabki bir oyi davomidagi gaz omili dastlabki gaz
omili deb ataladi. Ishlatish jarayonidagi annqlangan kg’rsatkich joriy
gaz omili deyiladi va aniq vaqtga mansub qilib belgilanadi. Gaz omili
neftda erigan gaz miqdoriga bog’liq bg’lib, u juda keng kg’lamda
kg’rsatkichga ega, chunonchn YAreg konida u 1-2m
3
/t ga va
Starogroznenskoe konida esa 465 m
3
/t ga tengligi tasdiqlangan.
Qatlamni qazib chiqarish jarayonida gaz ajralish kuzatilmasa
gaz omilining neftdagi gaz miqdoridan kamligini kg’rsatadi.
Qatlam sharoitidagi neftdan gaz ajrala boshlagan bosim
tg’yinishlik bosimi (yoki bug’ hosil bg’lishining boshlanishi) deb
ataladi.
Bu kg’rsatkich uyumdagi neft va gaz hajmining nisbatiga,
ularning tarkibiga va qatlam haroratiga bog’liqdir. Tabiatda
tg’yinishlik bosimi qatlam bosimiga teng yoki undan kichik bg’lishi
mumkin, bunda birinchi holatda neft gazga tg’yingan, keyingisida esa
etarli tg’yinmagan bg’ladi. Tg’yinganlik bosimi bilan qatlam bosimi
orasidagi farq MPaning ulushidan tortib, g’nlab MPani tashkil etishi
mumkin. Qatlamning har xil qismidan olingan namunada tg’yinganlik
bosimi har xil bg’lishi mumkin, chunonchi Tuymazin konida uning
kg’rsatkichi 8-9,4 MPa ni tashkil etgan. Bunday farqning
mavjudligiga har xil sharoit va kollektorlarning hamda qoldiq suvning
ta’siri bg’lishi mumkin.
57
Do'stlaringiz bilan baham: |